عوامل مداخله گر در آزمایشات (4)

نام آزمایش: کومبس مستقیم

Coombs test, direct (Direct antiglobulin test [DAT])

عوامل مداخله گر:

• نتایج مثبت کاذب DAT در میلوم پلاسماسل ها و لنفوم لنفوپلاسماسیتیک مشاهده می شود.
• تقریبا از هر 10000 نفر اهدا کننده طبیعی خون، یک نفر ممکن است DAT مثبت داشته باشد.
• یک نتیجه منفی DAT لزوما همولیز را رد نمی کند، مانند بیماران آنمی همولیتیک القا شده توسط دارو، هموگلوبینوپاتی‌ها، اسفروسیتوز ارثی و سایر آنمی های همولیتیک ارثی.
• در بیمارانی که تا 3 ماه قبل انتقال خون نداشته اند، یک تست کومبس مستقیم مثبت همیشه نشانگر آنتی بادی های اتوایمیون می باشد.
• آنتی بادی های ضد فسفولیپید می توانند منجر به نتیجه مثبت کاذب در آزمایش کومبس مستقیم شوند.
• آنمی های همولیتیک ایجاد شده توسط نقص RBC (مانند G6PD) و هموگلوبینوپاتی‌ها می توانند به نتایج منفی DAT منجر شوند.

داروهایی که ممکن است باعث نتایج مثبت کاذب آزمایش کومبس مستقیم شوند عبارتند از: آمپی سیلین، کاپتوپریل، سفالوسپورین ها، کلرپرومازین، کلرپروپامید، هیدرالازین، ایندومتاسین، انسولین، نیفدیپین، ایزونیازید، لوودوپا، آلفا متیل دوپا، پنی سیلین با دوز بالا، فنی توئین، کلونیدین، پروکائین آمید، کینیدین، کینین، ریفامپین، استرپتومایسین، سولفانامیدها، و تتراسایکلین ها.

نام آزمایش: کومبس غیر مستقیم

Coombs test, indirect (Blood antibody screening, Indirect antiglobulin test [IAT])

عوامل مداخله گر:

• آزمایش کومبس غیر مستقیم ممکن است در بیماران با تیتر پایین آنتی بادی ها قابل شناسایی نباشد.

داروهایی که ممکن است باعث نتایج مثبت کاذب شوند عبارتند از داروهای ضد آریتمی، داروهای ضد توبرکولین، سفالوسپورین ها، کلرپرومازین، انسولین، لوودوپا، متیل دوپا، پنی سیلین، فنی توئین، کینیدین، سولفونامیدها و تتراسایکلین ها.

نام آزمایش: تست تحریک هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین

Corticotropin-releasing hormone stimulation test (CRH stimulation test)

عوامل مداخله گر:

• یک افزایش سریع سطح CRH خون در آغاز زایمان مشاهده می شود.
• در سه ماهه سوم بارداری، CRH افزایش نشان می دهد.
• بیمار برای تست CRH باید 12 ساعت ناشتا باشد و هیچ‌یک از داروهای کورتیکواستروئید، ACTH و یا استروژن را مصرف نکند.

نام آزمایش: کورتیزول

Cortisol, blood, urine, saliva (Hydrocortisone, Serum cortisol, Salivary cortisol, Total cortisol, Free cortisol)

عوامل مداخله گر:

• بارداری باعث افزایش سطح کورتیزول می شود.
• استرس فیزیکی و روانی (مانند بیماری های حاد و مزمن) می تواند سطح کورتیزول را افزایش دهد.
• تغییرات در سطح پروتئین ناشی از بیماری کلیوی یا کبدی می تواند بر سطح کورتیزول آزاد تأثیر بگذارد. در نارسایی کلیوی به علت کاهش دفع ادراری کورتیزول ممکن است نتایج کاهش کاذب سطح کورتیزول ادراری مشاهده شود.
• نیکوتین می تواند بطور کاذب سبب افزایش خفیف کورتیزول شود.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطوح کورتیزول شوند عبارتند از: بیوتین، آمفتامین‌ها، فنوباربیتال، کورتیزون، استروژن، کاربامازپین‌ها، داروهای ضد بارداری خوراکی و اسپیرونولاکتون.

داروهایی که ممکن است باعث کاهش سطوح کورتیزول شوند عبارتند از: آندروژن ها، آمینوگلوتتمید، بتامتازون و سایر داروهای استروئیدی اگزوژن، دانازول، لیتیوم، لوودوپا، متی‌راپون و فنی توئین.

نام آزمایش: کووید-19

COVID-19 testing (Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 [SARS-CoV-2], Novel coronavirus 2 [2019-nCoV])

عوامل مداخله گر:

نتایج منفی کاذب ممکن است در موارد زیر رخ دهد:

• تأخیر طولانی مدت در انجام آزمایش پس از نمونه گیری
• نمونه بی کیفیت
• انجام آزمایش در زمانی که بار ویروسی کم است

نام آزمایش: پپتید-C

C-peptide (Connecting peptide insulin, Insulin C-peptide, Proinsulin C-peptide)

عوامل مداخله گر:

• اتصال تیترهای بالای آنتی بادی های آنتی انسولین به پروانسولین و C-peptide می تواند نتایج بالای کاذب C-peptide را به وجود آورد.
• به دلیل اینکه بیشتر پپتید C در کلیه تجزیه می شود، نارسایی کلیه می تواند باعث افزایش سطح آن شود.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح پپتید C شوند شامل داروهای خوراکی کاهنده قند خون (مانند سولفونیل اوره ها) هستند.

نام آزمایش: پروتئین واکنشی- C

C-reactive protein test (CRP, High-sensitivity C-reactive protein [hs-CRP], Ultra-sensitive CRP)

عوامل مداخله گر:

• به طور کلی مقادیر CRP می تواند تحت تاثیر عوامل گوناگونی قرار گیرد مانند ژنتیک، سن، سبک زندگی بدون تحرک، سموم محیطی و رژیم غذایی به ویژه مصرف غذاهای فرآوری شده و آماده.
• مقادیر بالای CRP می‌تواند در افراد دارای فشار خون بالا، کنسر غدد لنفاوی، شاخص توده بدنی بالا، حاملگی، سندرم متابولیک یا دیابت، استئومیلیت، عفونت مزمن (مانند ژنژیویت، برونشیت)، التهاب مزمن (مانند آرتریت روماتوئید)، و HDL پایین یا تری گلیسیرید بالا دیده شود.
• آنتی بادی های هتروفیل می توانند باعث افزایش کاذب CRP گردند.
• سیگار کشیدن می تواند باعث افزایش سطوح CRP شود
• کاهش مقادیر CRP می تواند ناشی از مصرف متوسط الکل، نارسایی کبدی، کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی/ورزش باشد.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش CRP شوند عبارتند از استروژن ها و پروژسترون ها و داروهای ضد بارداری خوراکی.

داروهایی که ممکن است باعث کاهش CRP شوند عبارتند از فیبرات ها، کربوکسی‌ پنی‌ سیلین‌ ها، نیاسین و استاتین ها.

نام آزمایش: کراتین کیناز

Creatine kinase (CK, Creatine phosphokinase [CPK])

عوامل مداخله گر:

• تزریق عضلانی، ورزش شدید و جراحی اخیر ممکن است باعث افزایش سطح CK شود.
• اسپاسم های عضلانی و تشنج در کودکان می تواند باعث افزایش CK شود.
• حدود دو سوم بیماران آرتریت روماتوئیدی، کاهش سطح CK را در خون نشان می دهند.
• در هیپرتیروئیدیسم درمان نشده، بیماری کوشینگ، نارسایی چند ارگانی و تومورهای متاستاتیک کبد، کاهش سطح CK خون مشاهده می شود.
• در اوایل بارداری ممکن است سطح CK کاهش یابد.
• همولیز متوسط می تواند باعث افزایش خفیف CK شود.
• نژادهای آفریقایی/آمریکایی در مقایسه با نژاد قفقازی و لاتین مقدار CK بیشتری دارند.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطوح CK شوند عبارتند از فلوکستین، الکل، آمفوتریسین B، آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد انعقاد، آسپرین، کاپتوپریل، کلشی سین، کوتیاپین، دگزامتازون، فیبرات ها، فوروزماید، لیدوکائین، لیتیوم، مورفین، پروپرانولول، استاتین ها از جمله سیمواستاتین، سوکسینیل کولین و مسمومیت شیمیایی با ترکیبات حلقوی بنزن (مانند گزیلن).

داروهای کاهنده سطح CK عبارتند از: فنوتیازین‌‌ها، پردنیزون، استروژن‌ها، تاموکسی‌فن و اتانول.

اتانول، توکسین ها و حشره کش ها (مانند آلدرین، دیلدرین) می توانند سطح CK خون را کاهش دهند.

نام آزمایش: کراتینین خون

Creatinine, blood (Serum creatinine)

عوامل مداخله گر:

• مصرف گوشت های کبابی می تواند باعث افزایش سطح کراتینین خون شود.
• در هیپربیلی روبینمی شدید، کاهش سطح کراتینین خون مشاهده می شود.
• تشکیل کمپلکس های رنگی (مانند پیروات، استواستات، کتواسیدها و سفالوسپورین های اصلی) می تواند باعث افزایش سطح کراتینین خون شود.
• برخی تداخلات متدولوژیک مانند اسیدآسکوربیک، ال-دوپا، فنل سولفون فتالئین و واکنش های آنزیمی مانند 5-فلوئوروسیتوزین می تواند منجر به افزایش سطح کراتینین خون شود.

داروهایی که ممکن است مقادیر کراتینین خون را افزایش دهند عبارتند از: ایبوپروفن، مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین مانند لوزارتان، سیس پلاتین، فلوسیتوزین، آسیکلوویر، سفالوسپورین‌ها، آمینوگلیکوزیدها، آلوپورینول، اسپیرونولاکتون، کاپتوپریل، فوروزماید، هیدروکلروتیازید، سایمتیدین، تری متوپریم، متیل دوپا، فلزات سنگین مورد استفاده در شیمی درمانی و سایر داروهای نفروتوکسیک.

دیکلوفناک از جمله داروهایی است که می تواند مقادیر کراتینین خون را کاهش دهد.

در کمتر از 20 درصد بیمارانی که از پنی سیلین ها استفاده می کنند (بویژه متی سیلین)، ممکن است افزایش سطح کراتینین خون مشاهده شود.

تزریق مواد حاجب قبل از جمع آوری نمونه خون، ممکن است نتایج آزمایش را تغییر دهد.

نام آزمایش: کلیرانس کراتینین

Creatinine clearance (CC, Estimated glomerular filtration rate [eGFR])

عوامل مداخله گر:

• بارداری باعث افزایش کلیرانس کراتینین می شود.
• رژیم غذایی سرشار از گوشت می تواند به طور موقت کلیرانس کراتینین را افزایش دهد.
• ورزش ممکن است باعث افزایش کراتینین شود.
• عدم جمع آوری ادرار به طور کامل و صحیح (نگهداری در یخچال در طول زمان جمع آوری ادرار 24 ساعته)، ممکن است باعث کاهش کاذب مقادیر شود.
• میزان فیلتراسیون گلومرولی ممکن است در سنین بالا، خانم های باردار، و بیماران مبتلا به چاقی، سوء تغذیه شدید، پاراپلژی، و کوادری پلژی دقیق نباشد.
• رژیم های غذایی گیاهخواری باعث کاهش کلیرانس کراتینین می شوند.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش کلیرانس کراتینین شوند عبارتند از آمینوگلیکوزیدها، سایمتیدین، فلزات سنگین مورد استفاده در شیمی درمانی و داروهای نفروتوکسیک مانند سفالوسپورین ها، انالاپریل، داروهای ضد بارداری خوراکی، پردنیزون و رامیپریل.

داروهایی که ممکن است باعث کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی شوند، داروهایی هستند که با ترشح کراتینین (مانند سایمتیدین یا تری متوپریم) یا اندازه گیری کراتینین (سفالوسپورین ها) تداخل دارند.

داروهای کاهنده کلیرانس کراتینین عبارتند از: ASA، آمفوتریسین B، کاربنوکسولون، کلرتالیدون، آلوپورینول، سیس پلاتین، سیکلوسپورین، ایبوپروفن، ایندومتاسین، میتومایسین، پارامومایسین، پروبنسید، تیازیدها، آسیکلوویر و گوانیدین.

نام آزمایش: کرایوگلوبولین

Cryoglobulin

عوامل مداخله گر:

• مصرف غذاهای چرب پیش از نمونه گیری می تواند باعث افزایش کدورت پلاسما گردد و روی نتیجه آزمایش کرایوگلوبولین تاثیر بگذارد.

   

• نگهداری نامناسب نمونه خون در دمای اتاق یا گرما می تواند نتایج کرایوگلوبولین را تغییر دهد.

نام آزمایش: سایتوکین ها

Cytokines (interleukins)

عوامل مداخله گر:

• پس از جمع آوری نمونه، سلول های موجود در نمونه همچنان می توانند سایتوکین تولید کنند، بنابراین بهتر است نمونه فریز گردد.
• سایتوکین ها می توانند در ظرف نمونه تجزیه شوند.
• سایتوکین ها می توانند سایتوکین های دیگر که در ظرف نمونه هستند را تحریک یا مهار کنند.

نام آزمایش: ویروس سیتومگال

Cytomegalovirus (CMV)

عوامل مداخله گر:

• موتاسیون در ژنوم CMV به ندرت رخ می دهد، ولی ممکن است منجر به نتیجه منفی کاذب شود.

نام آزمایش: دی دایمر

D-dimer (Fragment D-dimer, Fibrin degradation product [FDP], Fibrin split products)

عوامل مداخله گر:

• سطح D-dimer ممکن است در بیماران لیپمیک کاهش یابد.
• نتایج D-dimer در بیماران درمان شده با آنتی بادی های مونوکلونال موشی قابل اعتماد نمی باشد.
• سطح D-dimer در وضعیت های فیزیولوژیک و پاتولوژیک زیر افزایش می یابد: حاملگی، نارسایی قلبی، کبدی و کلیوی، مونوکلونال گاموپاتی ها و کنسرهای منتشر، جراحی و آسیب های شدید، افزایش سن و التهاب ها.
• وجود فاکتور روماتوئید به مقدار بیش از 50 IU/mL ممکن است منجر به افزایش سطح D-dimer شود.

نام آزمایش: اسید آمینولوولینیک - دلتا

Delta-aminolevulinic acid (Aminolevulinic acid [ALA], d-ALA)

عوامل مداخله گر:

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح ALA شوند عبارتند از باربیتورات ها، گریزئوفولوین و پنی سیلین.

نام آزمایش:

Dexamethasone suppression test (DST, Prolonged/rapid DST, Cortisol suppression test, ACTH suppression test)

عوامل مداخله گر:

• در اختلالات کوشینگ کاذب یا سودوکوشینگ، سطح ACTH افزایش می یابد مانند: افسردگی، الکلیسم و آنورکسیا نوروزآ.
• در بیماری‌های انفیلتراتیو هیپوتالاموس، سطح ACTH کاهش می یابد مانند: سارکوئیدوز، هیستوسیتوز، سل و عفونت های قارچی.
• میزان ACTH تحت تاثیر تغییرات روزانه می باشد به طوریکه در ساعات 6 تا 8 صبح بالاترین و عصرها بین ساعات 6 تا 11 کمترین مقدار را دارد.
• به دلیل اینکه ترشح ACTH به صورت ناگهانی و و سریع است، سطح سرمی آن می تواند دقیقه به دقیقه تغییر کند.
• هورمون ACTH بسیار ناپایدار است و به همین علت حمل و جابه جایی مناسب نمونه بسیار مهم است.
• استرس فیزیکی و روانی، قاعدگی و حاملگی می تواند ترشح ACTH را افزایش دهد.

داروهایی که می توانند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند عبارتند از باربیتورات ها، استروژن ها، داروهای ضد بارداری خوراکی، فنی توئین، اسپیرونولاکتون، استروئیدها، گلوکوکورتیکوئیدها و تتراسایکلین ها.

نام آزمایش: 3،2- دی فسفوگلیسرات

2,3-Diphosphoglycerate (2,3-DPG in erythrocytes)

عوامل مداخله گر:

• ورزش شدید و ارتفاعات بالا ممکن است باعث افزایش سطح شود.
• مقدار 3،2- دی فسفوگلیسرات در نمونه های بانک خون کاهش می یابد.
• اسیدوز باعث کاهش سطوح می شود.

نام آزمایش: ویروس اپشتین-بار

Epstein-Barr virus testing (EBV antibody titer)

عوامل مداخله گر:

• بیشترین میزان منفی کاذب در زمان شروع علائم بالینی دیده می شود. (25 درصد در هفته اول، 5 تا 10 درصد در هفته دوم، 5 درصد در هفته سوم).

نام آزمایش: شکنندگی اسمزی گلبول های قرمز

Erythrocyte fragility (Osmotic fragility [OF], Red blood cell fragility)

عوامل مداخله گر:

• همولیز شدید باعث تداخل در نتیجه آزمایش می شود زیرا گلبول های قرمزی که از نظر اسمزی حساس هستند، قبلا همولیز شده اند و بنابراین دیگر در نمونه خون شناسایی نمی شوند.

داروی داپسون می تواند شکنندگی اسمزی گلبول های قرمز را افزایش دهد

نام آزمایش: سرعت رسوب گلبول های قرمز

Erythrocyte sedimentation rate (ESR, Sed rate test)

عوامل مداخله گر:

• خطاهای پیش از آنالیز مانند همولیز نمونه، دمای بالای آزمایشگاه و هیپرکلسترولمی باعث افزایش کاذب ESR می شوند.
• افزایش فیبرینوژن و گلوبولین های بتا و گاما منجر به افزایش کاذب ESR می شوند.
• قاعدگی و بارداری (سه ماهه دوم و سوم) می تواند باعث افزایش ESR شود.
• خطاهای پیش از آنالیز مانند دمای پایین آزمایشگاه و نمونه های لخته می توانند باعث کاهش کاذب ESR گردند.
• انجام آزمایش پس از گذشت 3 ساعت از زمان جمع آوری نمونه، می تواند باعث کاهش کاذب ESR گردد.
• پلی سیتمی ورا، آنمی سیکل سل، تیفوئید، CHF، حمله مالاریایی، سیاه سرفه، تریشینوز، مونونوکلئوز عفونی، پپتیک اولسر، آلرژی حاد و برخی عفونت های ویروسی با کاهش ESR همراه هستند.
• اشکال غیر طبیعی RBC ها می تواند باعث کاهش کاذب ESR گردد مانند: سیکل سل، اسفروسیت، آکانتوسیت و میکروسیت.
• در بیماری هموگلوبین C، هیپرفیبرینوژنمی و لکوسیتوزهای بسیار شدید کاهش کاذب ESR مشاهده می شود.

داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح ESR شوند شامل دکستران، متیل دوپا، داروهای ضد بارداری خوراکی، پنی‌سیلامین، پروکائین آمید، تئوفیلین و ویتامین A هستند.

داروهایی که ممکن است باعث کاهش سطوح شوند عبارتند از آسپرین، کورتیزون، کینین، مقادیر بالای استروئید و داروهای افزاینده گلوکز.

نام آزمایش: اریتروپوئیتین

Erythropoietin (EPO)

عوامل مداخله گر:

• بارداری با افزایش سطح اریتروپوئیتین همراه است.
• تزریق خون باعث کاهش سطح اریتروپوئیتین می شود.

داروهایی که ممکن است سطح اریتروپوئیتین را افزایش دهند شامل هورمون آدرنوکورتیکوتروپین، داروهای ضد بارداری خوراکی و استروئیدها هستند.

نام آزمایش: مشتقات استروژن

Estrogen fractions (Estriol excretion, Estradiol, Estrone)

عوامل مداخله گر:

• تزریق اخیر رادیو ایزوتوپ ها ممکن است نتایج آزمایش را تغییر دهد.
• گلیکوزوری و عفونت های دستگاه ادراری می توانند سطح E3 ادرار را افزایش دهند.
• استروژن ها دارای تغییرات قابل ملاحظه ی روزانه هستند.
• شیمی درمانی و اشعه می توانند باعث کاهش سطح استروژن ها گردند.
• در منوپوز، برخی عفونت ها (مانند اوریون)، برخی بیماری های ژنتیکی (مانند سندروم ترنر)، تیپ یک دیابت، بعضی از بیماری های اتوایمیون (مانند تیروئیدیت هاشیموتو)، تروما و جراحی ها سطح استروژن ها کاهش می یابند.

داروهایی که ممکن است سطوح استروژن را افزایش دهند عبارتند از آدرنوکورتیکواستروئیدها، آمپی سیلین، دیگوکسین، داروهای حاوی استروژن، فنوتیازین ها و تتراسایکلین ها.

بیوتین ممکن است سبب افزایش سطح استرادیول شود.

داروهایی که ممکن است سطوح را کاهش دهند عبارتند از کلومیفن.

نام آزمایش: گیرنده استروژن

Estrogen receptor assay (ER assay, ERA, Estradiol receptor)

عوامل مداخله گر:

• تأخیر در فیکس کردن بافت یا فیکس طولانی مدت در محلول تثبیت کننده ممکن است باعث تخریب پروتئین های گیرنده شود.
• وضعیت گیرنده های استروژن تحت تاثیر سن قرار دارد.
• نتایج گیرنده های استروژن ممکن است از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت باشد که بستگی به نوع و ویژگی آنتی بادی های به کار رفته و بافت مورد آزمایش دارد.

نام آزمایش: اتانول

Ethanol (Ethyl alcohol, Blood alcohol, Blood EtOH)

عوامل مداخله گر:

• مقادیر بالای کتون ها در خون (مانند کتواسیدوز دیابتی) می تواند باعث افزایش کاذب نتایج آزمایش اتانول در خون و تنفس شود.
• باکتری های موجود در ادرار بیماران دیابتی دارای گلوکزوری می توانند گلوکز را به الکل تبدیل کنند.
• الکل های غیر از اتانول (به عنوان مثال، ایزوپروپیل [الکل ضدعفونی کننده دست] یا متانول [الکل غلات]) می توانند نتایج مثبت کاذب ایجاد کنند.
• استفاده از دهانشویه با پایه الکل و یا شربت سرفه ممکن است باعث نتیجه مثبت کاذب تست اتانول تنفسی شود.