سرطان روده بزرگ

 این سرطان معمولاً به صورت توده های کوچک و غیر سرطانی (خوش خیم) سلولی به نام پولیپ شروع می شود که در داخل روده بزرگ تشکیل می شوند. با گذشت زمان برخی از این پولیپ ها می توانند به سرطان روده بزرگ تبدیل شوند. پولیپ‌ها ممکن است کوچک باشند و علائم کمی داشته باشند. به همین دلیل، پزشکان آزمایش‌های غربالگری منظم را برای کمک به پیشگیری از سرطان روده بزرگ با شناسایی و حذف پولیپ‌ها قبل از تبدیل شدن به سرطان توصیه می‌کنند. اگر سرطان روده بزرگ ایجاد شود، درمان های زیادی برای کمک به کنترل آن در دسترس هستند، از جمله جراحی، پرتودرمانی و درمان های دارویی، مانند شیمی درمانی، درمان هدفمند و ایمونوتراپی.
سرطان کولون گاهی اوقات سرطان کولورکتال نامیده می شود، که اصطلاحی است که ترکیبی از سرطان روده بزرگ و سرطان رکتوم است که از رکتوم شروع می شود (1). سرطان کولورکتال بیماری است که در آن سلول های روده بزرگ یا رکتوم بدون کنترل رشد می کنند. گاهی اوقات به اختصار سرطان روده بزرگ نامیده می شود. کولون همان روده بزرگ است. رکتوم گذرگاهی است که کولون را به مقعد متصل می کند. گاهی اوقات با گذشت زمان، برخی از پولیپ ها ممکن است به سرطان تبدیل شوند. آزمایش های غربالگری می توانند پولیپ ها را پیدا کنند تا بتوان آنها را قبل از تبدیل شدن به سرطان برداشت. غربالگری همچنین به یافتن سرطان کولورکتال در مراحل اولیه کمک می کند، که بهترین زمان برای درمان و نتیجه بهتر می باشد (2). (معمولاً حدود 10 سال طول می کشد تا سرطان در پولیپ روده بزرگ شکل بگیرد.) در صورت عدم شناسایی و/ یا درمان نشدن، سرطان راه خود را از طریق لایه ای از بافت، ماهیچه و لایه بیرونی روده بزرگ ادامه می دهد. سرطان روده بزرگ همچنین ممکن است از طریق غدد لنفاوی یا رگ های خونی به سایر قسمت های بدن سرایت کند (3).

علائم

علائم و نشانه های سرطان روده بزرگ عبارتند از (1):
•    تغییر مداوم در عادات مدفوع، از جمله اسهال یا یبوست یا تغییر در قوام مدفوع
•    خونریزی مقعدی یا خون در مدفوع شما
•    ناراحتی دائمی شکم، مانند گرفتگی عضلات، گاز یا درد
•    احساس اینکه روده شما به طور کامل تخلیه نمی شود
•    ضعف یا خستگی
•    کاهش وزن غیر قابل توضیح
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه بیماری هیچ علامتی را تجربه نمی کنند. هنگامی که علائم ظاهر می شوند، بسته به اندازه و محل سرطان در روده بزرگ شما، احتمالاً متفاوت خواهند بود.

علل

پزشکان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث بیشتر سرطان های روده بزرگ می شود. به طور کلی، سرطان روده بزرگ زمانی شروع می شود که سلول های سالم در کولون تغییراتی (جهش) در DNA خود ایجاد کنند. DNA یک سلول شامل مجموعه ای از دستورالعمل هاست که به سلول می گوید چه کاری انجام دهد.
سلول های سالم به روشی منظم رشد و تقسیم می شوند تا عملکرد طبیعی بدن شما حفظ شود. اما وقتی DNA سلولی آسیب می‌بیند و سرطانی می‌شود، سلول‌ها به تقسیم خود ادامه می‌دهند - حتی زمانی که سلول‌های جدید مورد نیاز نباشد. با تجمع سلول ها، تومور تشکیل می دهند. با گذشت زمان، سلول‌های سرطانی می‌توانند رشد کرده و به بافت‌های طبیعی اطراف حمله کنند و آن‌ها را از بین ببرند. و سلول‌های سرطانی می‌توانند به قسمت‌های دیگر بدن بروند تا در آنجا رسوب ایجاد کنند (متاستاز) (1).

عوامل خطر

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند عبارتند از (1):
•    سن بالا: سرطان روده بزرگ در هر سنی قابل تشخیص است، اما اکثر افراد مبتلا به سرطان کولون بالای 50 سال سن دارند. میزان سرطان روده بزرگ در افراد کمتر از 50 سال در حال افزایش است، اما پزشکان مطمئن نیستند که چرا.
•    نژاد آفریقایی-آمریکایی: آفریقایی-آمریکایی ها نسبت به سایر نژادها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
•    سابقه شخصی سرطان کولورکتال یا پولیپ: اگر قبلاً سرطان روده بزرگ یا پولیپ های غیر سرطانی روده بزرگ داشته اید، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در آینده بیشتر است.
•    شرایط التهابی روده: بیماری های التهابی مزمن روده بزرگ، مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون، می توانند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.
•    سندرم های ارثی که خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد: برخی از جهش‌های ژنی که از نسل‌های مختلف خانواده شما منتقل می‌شود می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. تنها درصد کمی از سرطان های روده بزرگ با ژن های ارثی مرتبط هستند. شایع ترین سندرم های ارثی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد، پولیپ آدنوماتوز خانوادگی (FAP) و سندرم لینچ است که به عنوان سرطان روده بزرگ غیر پولیپوز ارثی (HNPCC) نیز شناخته می شود.
•    سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ: اگر یکی از بستگان خونی داشته باشید که به این بیماری مبتلا شده است، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ بیشتر است. اگر بیش از یک عضو خانواده سرطان روده بزرگ یا سرطان رکتوم داشته باشند، خطر شما حتی بیشتر است.
•    داشتن رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده: گوشت فرآوری شده شامل سوسیس بیکن و گوشت ناهار است. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی توصیه می کنند که گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده را به دو وعده در هفته محدود کنید (3).
•    رژیم غذایی کم فیبر و پرچرب: سرطان روده بزرگ و سرطان رکتوم ممکن است با یک رژیم غذایی معمولی غربی همراه باشد که فیبر کم و چربی و کالری بالایی دارد. تحقیقات در این زمینه نتایج متفاوتی داشته است. برخی از مطالعات نشان داده اند که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در افرادی که از رژیم های غذایی سرشار از گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده استفاده می کنند، افزایش می یابد.
•    یک سبک زندگی کم تحرک: افرادی که غیر فعال هستند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند. انجام فعالیت بدنی منظم ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهد.
•    دیابت: افراد مبتلا به دیابت یا مقاومت به انسولین در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
•    چاقی: افرادی که چاق هستند در مقایسه با افرادی که وزن طبیعی دارند، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و خطر مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ افزایش می یابد.
•    سیگار کشیدن: افرادی که سیگار می کشند ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.
•    الکل: مصرف زیاد الکل خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.
•    پرتودرمانی برای سرطان: پرتودرمانی که برای درمان سرطان های قبلی روی شکم انجام می شود، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.

غربالگری سرطان روده بزرگ

پزشکان توصیه می‌کنند که افراد با خطر متوسط ابتلا به سرطان روده بزرگ، غربالگری سرطان روده بزرگ را در حدود سن 45 سالگی در نظر بگیرند. اما افرادی که در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند، مانند کسانی که سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ دارند، باید زودتر غربالگری را در نظر بگیرند. چندین گزینه غربالگری وجود دارد - هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. در مورد گزینه های خود با پزشک خود صحبت کنید و با هم می توانید تصمیم بگیرید که کدام آزمایش برای شما مناسب است (1،4).
تست های غربالگری سرطان کولورکتال
شمارش کامل خون (CBC): شمارش کامل خون، همچنین به عنوان شمارش کامل خون شناخته می شود، مجموعه ای از آزمایش های آزمایشگاهی پزشکی است که اطلاعاتی در مورد سلول های موجود در خون فرد ارائه می دهد (3).
پانل متابولیک جامع (CMP): پانل جامع متابولیک یا غربالگری شیمیایی، پانلی از 14 آزمایش خون است که به عنوان یک ابزار اولیه غربالگری پزشکی گسترده عمل می کند (3).
سنجش آنتی ژن کارسینومبریونیک (CEA): سلول های سرطانی و سلول های طبیعی CEA را در جریان خون شما آزاد می کنند. سطوح بالای CEA ممکن است نشانه سرطان روده بزرگ باشد (3).
اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یک تکنیک تصویربرداری پزشکی است که در رادیولوژی برای ایجاد تصاویری از آناتومی و فرآیندهای فیزیولوژیکی بدن استفاده می شود (3).
اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET): توموگرافی گسیل پوزیترون یک تکنیک تصویربرداری عملکردی است که از مواد رادیواکتیو معروف به رادیو ردیاب برای تجسم و اندازه‌گیری تغییرات در فرآیندهای متابولیک و سایر فعالیت‌های فیزیولوژیکی از جمله جریان خون، ترکیب شیمیایی منطقه‌ای و جذب استفاده می‌کند (3،5).

سونوگرافی

بیوپسی: معمولاً اگر با هر آزمایش غربالگری یا تشخیصی، فرد مشکوک به سرطان کولورکتال پیدا شود، طی کولونوسکوپی بیوپسی می شود. در بیوپسی، پزشک یک قطعه کوچک از بافت را با ابزار مخصوصی که از داخل اسکوپ عبور داده می شود، برمی دارد. در موارد نادر ممکن است بخشی از کولون برای تشخیص؛ نیاز به جراحی داشته باشد (6).

آزمایش های مدفوع

آزمایش خون مخفی مدفوع مبتنی بر گایاک (gFOBT) از ماده شیمیایی گایاک برای تشخیص خون در مدفوع استفاده می کند. سالی یکبار انجام می شود. برای این آزمایش، یک کیت تست از ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود دریافت می کنید. در خانه، از چوب یا برس برای به دست آوردن مقدار کمی مدفوع استفاده می کنید. کیت آزمایش را به پزشک یا آزمایشگاه برمی‌گردانید، جایی که نمونه‌های مدفوع برای وجود خون بررسی می‌شوند (2).
آزمایش ایمونوشیمیایی مدفوع (FIT) از آنتی بادی ها برای تشخیص خون در مدفوع استفاده می کند. همچنین یک بار در سال به همان روش gFOBT انجام می شود (2). تست خون مخفی در مدفوع در آزمایشگاه نوبل اصفهان انجام می شود.
تست FIT-DNA (که به آن آزمایش DNA مدفوع نیز گفته می شود) FIT را با آزمایشی ترکیب می کند که DNA تغییر یافته را در مدفوع تشخیص می دهد. برای این آزمایش، شما کل اجابت مزاج را جمع آوری کرده و به آزمایشگاه می فرستید تا از نظر DNA تغییر یافته و وجود خون بررسی شود. هر سه سال یک بار انجام می شود (2).
سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر
برای این آزمایش، پزشک یک لوله کوتاه، نازک، منعطف و روشن را در رکتوم شما قرار می دهد. پزشک پولیپ یا سرطان داخل راست روده و یک سوم پایین روده بزرگ را بررسی می کند (2).
o    هر چند وقت یکبار: هر 5 سال یا هر 10 سال یکبار با FIT هر سال.

کولونوسکوپی

این شبیه به سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر است، با این تفاوت که پزشک از یک لوله بلندتر، نازک، منعطف و روشن برای بررسی وجود پولیپ یا سرطان در داخل راست روده و کل کولون استفاده می کند. در طول آزمایش، پزشک می‌تواند بیشتر پولیپ‌ها و برخی سرطان‌ها را پیدا کرده و از بین ببرد. کولونوسکوپی همچنین در صورت مشاهده موارد غیرعادی در طی یکی از آزمایشات غربالگری دیگر به عنوان یک آزمایش پیگیری استفاده می شود (2).
o    هر چند وقت یکبار: هر 10 سال (برای افرادی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را ندارند).
سی تی کولونوگرافی (کولونوسکوپی مجازی)
توموگرافی کامپیوتری (CT) کولونوگرافی که کولونوسکوپی مجازی نیز نامیده می شود، از اشعه ایکس و رایانه برای تولید تصاویری از کل روده بزرگ استفاده می کند که روی صفحه کامپیوتر نمایش داده می شود تا پزشک آن را تجزیه و تحلیل کند (2).
o    هر چند وقت یکبار: هر 5 سال یکبار.

چه کسانی به سرطان روده بزرگ مبتلا می شوند؟

سرطان روده بزرگ معمولاً افراد 50 ساله و بالاتر را مبتلا می کند. با این حال، طی 15 سال گذشته، تعداد افراد 20 تا 49 ساله مبتلا به سرطان روده بزرگ هر سال حدود 1.5 درصد افزایش یافته است. محققان پزشکی مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می افتد (3).
تغییر سبک زندگی برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ
شما می توانید با ایجاد تغییراتی در زندگی روزمره خود اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده انجام دهید. اقدامات لازم را انجام دهید (1):
•    از انواع میوه ها، سبزیجات و غلات کامل استفاده کنید: میوه ها، سبزیجات و غلات کامل حاوی ویتامین ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی اکسیدان ها هستند که ممکن است در پیشگیری از سرطان نقش داشته باشند. انواع میوه ها و سبزیجات را انتخاب کنید تا مجموعه ای از ویتامین ها و مواد مغذی دریافت کنید.
•    سیگار نکشید: با پزشک خود در مورد راه هایی برای ترک سیگار صحبت کنید که ممکن است برای شما مفید باشد.
•    بیشتر روزهای هفته ورزش کنید: سعی کنید در اکثر روزها حداقل 30 دقیقه ورزش کنید. اگر کم تحرک بوده اید، به آرامی شروع کنید و به تدریج تا 30 دقیقه افزایش دهید. همچنین قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک خود صحبت کنید.
•    قطع یا کاهش مصرف نوشیدنی های الکل دار
•    وزن سالم را حفظ کنید: اگر وزن مناسبی دارید، برای حفظ وزن خود با ترکیب یک رژیم غذایی سالم با ورزش روزانه تلاش کنید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، از پزشک خود در مورد راه های سالم برای رسیدن به هدف خود سوال کنید. با افزایش مقدار ورزش و کاهش کالری دریافتی، وزن خود را به آرامی کاهش دهید.

پیشگیری از سرطان روده بزرگ برای افراد با خطر بالا (1)

برخی از داروها خطر ابتلا به پولیپ های پیش سرطانی یا سرطان روده بزرگ را کاهش می دهند. به عنوان مثال، برخی شواهد کاهش خطر ابتلا به پولیپ و سرطان روده بزرگ را با استفاده منظم از آسپرین یا داروهای مشابه آسپرین مرتبط می کند. اما مشخص نیست که چه دوز و چه مدت زمان برای کاهش خطر سرطان روده بزرگ مورد نیاز است. مصرف روزانه آسپرین خطراتی از جمله خونریزی گوارشی و زخم دارد. این گزینه ها به طور کلی برای افراد با خطر بالای سرطان روده بزرگ در نظر گرفته شده است. شواهد کافی برای توصیه این داروها به افرادی که در معرض خطر متوسط سرطان روده هستند وجود ندارد.
اگر خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ افزایش یافته است، عوامل خطر خود را با پزشک خود در میان بگذارید تا مشخص شود آیا داروهای پیشگیرانه برای شما بی خطر هستند یا خیر.

رژیم غذایی

تحقیقات در حال انجام است تا مشخص شود آیا تغییر در رژیم غذایی شما می تواند خطر سرطان روده بزرگ را کاهش دهد یا خیر. متخصصان پزشکی اغلب رژیم غذایی کم چربی حیوانی و میوه ها، سبزیجات و غلات کامل را برای کاهش خطر سایر بیماری های مزمن مانند بیماری عروق کرونر و دیابت توصیه می کنند. این رژیم همچنین ممکن است خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش دهد (2).
عوامل خطر سرطان روده بزرگ چیست (2، 3، 4)؟
خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ با افزایش سن افزایش می یابد. سایر عوامل خطر شامل داشتن:
1.    بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو
2.    سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان کولورکتال یا پولیپ کولورکتال
3.    یک سندرم ژنتیکی مانند پولیپ آدنوماتوز خانوادگی (FAP) یا سرطان روده بزرگ غیر پولیپوز ارثی (سندرم لینچ)
4.    عوامل سبک زندگی که ممکن است در افزایش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال نقش داشته باشند عبارتند از:
-    عدم فعالیت بدنی منظم
-    رژیم غذایی کم میوه و سبزیجات
-    رژیم غذایی کم فیبر و پرچرب، یا رژیم غذایی سرشار از گوشت های فرآوری شده
-    اضافه وزن و چاقی
-    مصرف الکل
-    مصرف تنباکو

ثریا ساوج_واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی نوبل

1.    https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/colon-cancer/symptoms-causes/syc-20353669
2.    https://www.cdc.gov/cancer/colorectal/basic_info/what-is-colorectal-cancer.htm#:~:text=Colorectal%20cancer%20is%20a%20disease,the%20colon%20to%20the%20anus.
3.    https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14501-colorectal-colon-cancer
4.    https://www.cancer.gov/types/colorectal
5.    https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/pet-scan/about/pac-20385078
6.    https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/detection-diagnosis-staging/how-diagnosed.html#:~:text=Usually%20if%20a%20suspected%20colorectal,removed%20to%20make%20the%20diagnosis