تداخلات دارویی از دلایل شایع بستری شدن سالمندان

 دکتر منیره مهام عضو هیات علمی فارماکوتراپی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی زنجان با بیان اینکه بیماران مسن اغلب مبتلا به چندین بیماری زمینه‌ای بوده و همزمان داروهای زیاد و مختلفی مصرف می‌کنند، اظهار کرد برای بسیاری از پزشکان، تصمیم گیری در مورد شروع دارو درمانی در این بیماران معمولاً نیازمند ارزیابی خطرات و مزایای موجود است. آگاهی از تغییرات فیزیولوژیکی که در افراد مسن رخ می‌دهد و آشنایی با تاثیر این تغییرات بر رفتار داروها، در هنگام انتخاب داروها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به عنوان مثال افزایش PH معده و کاهش سطح جذب داروها در روده می تواند جذب بسیاری از داروها را کاهش دهد یا کاهش عملکرد کلیه در این گروه سنی می تواند سطوح سرمی سمی از بسیاری از داروها را ایجاد کند.
طبق مطالعات انجام شده جمعیت سالمند حدود 30 درصد کل داروهای تجویز شده را مصرف می‌کنند. استفاده‌ همزمان از داروهای متعدد بدون وجود علت مصرف درمانی مشخص به عنوان یک عامل مهم در بروز واکنش‌های دارویی ناخواسته در این افراد شناخته شده ‌است. افزایش تعداد داروهای مصرفی در سالمندان باعث افزایش احتمال بروز خطاهای دارویی در آنها است. ارزیابی دقیق و مکرر پروفایل دارویی مصرفی در بیماران سالمند و نظارت بر بروز واکنش‌های دارویی ناخواسته در این گروه باید به استاندارد عملکرد بالینی تیم درمان مبدل شود. استفاده از معیار Beers برای تعیین داروهای نامناسب (دارای خطر بالا) برای استفاده در بیماران مسن در هنگام تجویز داروها می تواند از بروز واکنش‌های دارویی ناخواسته و خطاهای دارویی پیشگیری کند.
اصول کلی تجویز ایمن دارو و دارودرمانی صحیح در بیماران سالمند شامل ایجاد برنامه مراقبتی اختصاصی برای هر بیمار شامل تصمیماتی در زمینه‌ چگونگی استفاده از داروها، اندیکاسیون و مناسب بودن براساس وضعیت سلامتی بیمار، ارزیابی اختصاصی و دقیق خطرات و مزایای تجویز هر دارو برای هر بیمار و آموزش به بیمار در جهت افزایش پایبندی به دارودرمانی است. طب سالمندان بر جنبه‌های بالینی، پیشگیرانه و اجتماعی بیماری‌ها به همراه انتخاب صحیح داروها و مدیریت مداوم آن‌ها در راستای دستیابی به نتایج مثبت درمانی در جمعیت حساس سالمند تمرکز دارد. در طب سالمندان، دارو درمانی به عنوان یک رویکرد مراقبتی مهم به پیشگیری از بیماری، ناتوانی و مرگ در جمعیت سالمندان کمک می‌کند و به طور همزمان امکان بهبود کیفیت زندگی را برایشان فراهم می‌ کند.
اصطلاح "سالمندان" به افراد 65 سال و بالاتر اشاره دارد. طبق آمارهای منتشر شده در سال 2022 ، نسبت افراد بالای 60 سال در ایران حدود 10 درصد کل جمعیت را تشکیل می‌دادند و تخمین زده می‌شود که در سال‌های آتی این میزان به صورت چشمگیری افزایش یابد. جمعیت سالمندان به دلیل ابتلا به بیماری ‌های زمینه ای مختلف در مقایسه با سایر گروه های سنی، میزان بالایی از خدمات مراقبت بهداشتی به ویژه خدمات مرتبط با تجویز و مصرف داروها را به خود اختصاص می‌دهند.