این ماده برای قلب حیاتی است و کمک می‌کند تا سلول‌ها با دریافت مواد مغذی سیگنال مورد نظر را به اعصاب بفرستند. از طرفی کمبود پتاسیم باعث ضعف عضلانی و عدم توانایی حرکتی می‌شود. اگر سطح پتاسیم در بدن بسیار کم باشد فشارخون شما بیش از حد بالا می‌رود.
پتاسیم در واقع یک الکترولیت است. الکترولیت با حل شدن در مایعات بدن بار الکتریکی خواهد داشت. این ماده معدنی اغلب از طریق غذایی که می‌خوریم دریافت و سپس کلیه پتاسیم اضافی را به کمک ادرار دفع خواهد کرد. بدین شکل میزان مواد معدنی در بدن متعادل می‌شود.
پتاسیم یک ماده ضروری برای عملکرد صحیح قلب، اعصاب بدن و عضلات است. این ماده به داشتن سیستم گوارشی سالم و سالم ماندن استخوان‌ها کمک می‌کند. کمبود پتاسیم بر این عملکردهای مهم بدن تاثیر زیادی می‌گذارد. اگر مدت زمان زیادی از هیپوکالمی در بدن گذشته باشد، عوارضی مانند ریتم غیرنرمال قلب، تضعیف عضلات و حتی امکان فلج شدن وجود دارد.
چه چیزی باعث هیپوکالمی می‌شود؟
علت کمبود پتاسیم ناشی از دست دادن این ماده به مقدار زیادی در دستگاه گوارش است. معمولا دفع زیاد ادرار به‌دلیل نوشیدن آب فراوان یا داروهای ملین منجر به کاهش سطح پتاسیم در بدن می‌شود. همچنین برخی شرایط پزشکی مانند اسهال و استفراغ به از دست رفتن مقدار زیادی پتاسیم از دستگاه گوارش کمک می‌کنند.
کمبود پتاسیم یا هیپوکالمی چیست؟
میزان پتاسیم موجود در خون به‌طور طبیعی 3.6 تا 5.2 میلی‌مول در هر لیتر (mmol/L) است. اگر این میزان به کمتر از 2.5 mmol/L برسد، خطرناک خواهد بود و به مراقبت فوری پزشکی نیاز می‌شود. به این وضعیت هیپوکالمی یا کمبود پتاسیم می‌گویند.
علت کمبود پتاسیم در بدن چیست؟
• مصرف الکل
• کمبود منیزیم
• کمبود فولیک اسید
• بیماری مزمن کلیوی
• تعریق بیش از حد
• اختلال خوردن مانند پرخوری عصبی
• قرص های ادرار آور مانند دیورتیک‌ها
• اختلال آدرنال مثل آلدوسترونیسم اولیه و سندروم کوشینگ
• سندرم لیدل (اختلال نادر که باعث فشارخون بالا می‌شود)
• برخی داروها مانند انسولین، آنتی‌بیوتیک‌های خاص و کورتیکواستروئیدها
علائم کمبود پتاسیم :
• یبوست
• تپش قلب
• خستگی مفرط
• ضعف و گرفتگی عضلات
• احساس گزگز یا بی حسی در بدن
در صورت کمبود بسیار حاد پتاسیم در بدن علائم زیر بروز پیدا می‌کنند:
• غش یا سبکی سر
• گرفتگی شدید عضلات
• ضعف شدید عضلانی منتهی به فلج
• ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی)
• فشار خون پایین (Hypotension)
• ادرار بیش از حد (Polyuria)
• تشنگی بیش از حد (Polydipsia)
برای کمبود پتاسیم چی بخوریم؟
خطر ابتلا به هیپوکالمی با رعایت رژیم غذایی سرشار از این ماده معدنی کاهش می‌یابد. مواد غذایی که منبع غنی پتاسیم هستند، عبارتند از:
• ماهی
• گوشت
• بوقلمون
• میوه و سبزیجات
• لبنیات
• حبوبات (لوبیا و نخود)
• موز
• آووکادو
• سبزی با برگ تیره (اسفناج)
• بروکلی
• شیر
• پرتقال
• آلو خشک
• سیب‌زمینی
• گوجه‌فرنگی
• سبوس
• طالبی و هویج
• میوه شاه‌بلوط
کمبود پتاسیم در سالمندان
هیپوکالمی در سالمندان امر مهمی است که نیاز به توجه و مراقبت زیادی دارد. با افزایش سن بدن دیگر همچون قبل نمی‌تواند فرآیند جذب و نگهداری مواد معدنی مانند پتاسیم را انجام دهد. از همین‌رو سالمندان مستعد سطح پایین پتاسیم در بدن می‌شوند. دلیل اصلی این موضوع مصرف کمتر مواد غذایی سرشار از پتاسیم یا استفاده از داروهای ادرار آور است. سایر علل هیپوکالمی در سالمندان مثل اسهال شدید یا استفراغ با افراد جوان‌تر تفاوت چندانی ندارد.
علائم رایج کمبود پتاسیم در سالمندان به شکل زیر بروز پیدا می‌کند:
• انرژی پایین
• ضعف عضلات
• یبوست
• خشکی دهان
• احساس خشکی و سفتی در دست‌ها و پاها
• ضربان قلب نامنظم و افزایش خطر سکته قلبی یا مغزی
آزمایش پتاسیم به تنهایی نیازی به ناشتا بودن ندارد اما اگر در کنار آن، آزمایشات دیگری تجویز می‌شود، توصیه می‌شود بین 8 تا 12 ساعت شرایط ناشتایی را رعایت کنید. در مدت زمان ناشتایی نمی‌توانید چای، قهوه، آبمیوه و ... بنوشید. اما نوشیدن آب برای رفع تشنگی مشکلی ندارد.
فشردن و شل کردن مکرر مشت دقیقاً قبل یا هنگام آزمایش خون ممکن است به طور موقت باعث افزایش سطح پتاسیم در خون شود که ممکن است منجر به خطا در نتیجه آزمایش شود.
تهیه کننده: نگار طاووسی کارشناسی میکروبیولوژی
تاریخ انتشار :
1403/06/20
کد :
45043
تعداد بازدید:
376