آزمایش Lithium

هدف از انجام آزمایش لیتیوم:

لیتیوم دارویی است که به عنوان یک داروی ضدروان پریشی در درمان اختلال دوقطبی استفاده می شود. گاهی اوقات، در سایر اختلالات برای تکمیل یک داروی ضدافسردگی که کاملاً افسردگی را درمان نمی کند، میتوان از آن استفاده کرد. این آزمایش میزان لیتیوم را در خون اندازه گیری می کند.
اختلال دوقطبی یک عارضه روانی است که با دوره های متناوبی از افسردگی و مانیا شناخته می شود. این دوره ها ممکن است به مدت چند روز یا چند هفته یا ماه ها و سال ها طول بکشند. طی دوره های افسردگی، افراد مبتلا ممکن است احساس غم، ناامیدی، بی ارزشی کرده و علاقه خود را در انجام فعالیت های روزانه از دست بدهند. با وجود احساس خستگی، ممکن است در خوابیدن مشکل داشته باشند، با کاهش وزن یا افزایش آن مواجه شوند، در تمرکز کردن مشکل داشته باشند و به خودکشی فکر کنند. اختلال دوقطبی میتواند هم بر بزرگسالان و هم بر کودکان تأثیر بگذارد. لیتیوم برای تثبیت نوسانات خلقی یک فرد مبتلا به اختلال دوقطبی تجویز می شود. به این دارو اغلب “تثبیت کننده خلقی” گفته شده و گاهی اوقات برای افراد مبتلا به افسردگی که بخوبی به سایر داروها پاسخ نمی دهند، تجویز می شود. بعلت اینکه لیتیوم نسبتاً یک داروی کند اثر است، اثر آن بر خلق و خو ممکن است چندین هفته طول بکشد. دوزهای دارو تا زمانی که غلظت های خونی به یک محدوده درمانی – محدوده ای از سطوح خونی که به اثر مطلوب رسیده و اختلال دوقطبی یک فرد را درمان می کنند- برسند، تنطیم می شوند.  میزان حقیقی دارو که باید مصرف شود تا به این وضعیت ثابت برسد، از فرد به فرد متفاوت بوده و ممکن است تحت تأثیر سن، وضعیت سلامت عمومی فرد و سایر داروهایی قرار گیرد که مصرف می کند.

موارد مصرف:

▪️اختلال دوقطبی: داروی لیتیوم هم  در دوره افسردگی و هم در فاز شیدایی (مانیا) تجویزمی شود.
▪️افسردگی های شدید و یا مقاوم به درمان و درمواردی که افکار خودکشی جدی  وجود دارد، لیتیوم به تنهایی یا به همراه سایر داروهای ضد افسردگی بسیار موثر است.
▪️در موارد پرخاشگری و عصبانیت شدید مانند اختلال کنترل تکانه، بعضی از اختلالات شخصیت وعقب ماندگی ذهنی شدید،داروی لیتیوم کمک کننده است.

سطح خونی لیتیوم:

می توان سطح لیتیوم را در خون اندازه گرفت و براساس آن،دوز مصرفی را نتطیم کرد.سطح خونی نرمال لیتیوم 6/0 الی2/1 میلی اکی والان در لیتر است.
جهت اندازه گیری سطح خونی لیتیوم، آخرین وعده لیتیوم روزقبل از آزمایش و قبل از ساعت 6 عصر استفاده  شود.
در واقع  باید هر 3 ماه یکبار سطح خونی لیتیوم به همراه عملکرد کلیوی و عملکرد تیروئید آزمایش  گردد.

اثرات داروی لیتیوم

▫️درمان حملات حاد اختلال دو قطبی و افسردگی
▫️جلوگیری از عود افسردگی و اختلال دو قطبی
▫️کاهش اقدام به خودکشی
▫️کاهش مرگ و میر زودرس
▫️جلوگیری از مرگ سلول های مغزی
▫️کاهش ریسک بیماری آلزایمز
▫️اختلال وسواس مقاوم به درمان
▫️کنترل پرخاشگری های شدید

نکاتی که در طول درمان با لیتیوم باید رعایت کرد:

برای جلوگیری از بروز عوارض،روزانه 2 تا 3 لیتر آب بنوشید و میزان مصرف نمک را متعادل  نگه دارید.در صورتی که یک وعده لیتیوم را فراموش کردید هرچه سریع تر آن را استفاده کنید. اما اگر وعده لیتیوم را بیشتر  از یک روز فراموش کردید از مصرف دوز فراموش شده در روز بعد خودداری کنید. به هیچ عنوان مقدام مصرف لیتیوم را بدون نظر پزشک کم یا زیاد نکنید.

عوارض  ناشی از مصرف لیتیوم

عوارض گوارشی

یکی از انواع عوارض لیتیوم مشکلات گوارشی است که ممکن است در برخی افراد بروز کند. بروز حالت تهوع و استفراغ در میان کسانی که این دارو را مصرف می‌کنند تقریبا زیاد است. البته این عوارض لیتیوم را می‌توان با مصرف دارو همراه با وعده‌های غذایی کاهش داد.
 

عوارض پوستی

مشکلات مرتبط با پوست و مو از دیگر عوارض لیتیوم هستند که در میان مصرف‌کنندگان این دارو دیده می‌شود. پیدا شدن جوش‌های صورت مانند جوش بلوغ یا آکنه و همچنین ریزش مو از این نوع عوارض به شمار می‌رود.
 

کم کاری غده تیروئید

دیگر موردی که می‌توان آن را در لیست عوارض لیتیوم جای داد، کم کاری غده تیروئید است. اگر با مصرف لیتیم این عارضه در شما بروز کرد، حتما آن را به پزشک معالجتان اطلاع دهید تا اقدامات لازم برای کنترل آن را انجام دهد.
 

لرزش دست

از دیگر عوارض شایع لیتیوم لرزش دست‌ها است که در برخی افراد دیده می‌شود. عموما با کاهش دوز مصرف دارو این نشانه نیز کاهش می‌یابد.
 

چاقی

در پاسخ به این سوال که آیا قرص لیتیوم چاق‌کننده است باید گفت در برخی افراد مصرف لیتیم به بروز چاقی و افزایش وزن نیز منجر می‌شود.
 

افزایش ادرار

مصرف قرص لیتیم می‌تواند با افزایش میزان ادرار همراه باشد. بنابراین افزایش ادرار یکی دیگر از عوارض شایع لیتیوم به شمار می‌رود.
 

سرگیجه

مصرف قرص لیتیوم گاهی به ایجاد سرگیجه هم منجر می‌شود که برای فرد چندان خوشایند نیست و مشکلاتی را در تمرکز، حرکت و انجام برخی فعالیت‌ها در او به وجود می‌آورد.

تاری دید

در برخی افراد عوارض لیتیوم خودش را به صورت تاری دید و دید ضعیف نشان می‌دهد. این مشکل می‌تواند در برخی از عملکردهای روزمره فرد اختلال ایجاد کند.
 

عوارض خطرناک لیتیوم

چنانچه قرص لیتیوم بیش از اندازه مصرف شود فرد را دچار عوارض خطرناک لیتیوم می‌کند. از جمله عوارض خطرناک لیتیوم که می‌تواند آسیب‌هایی را به فرد وارد کند، موارد زیر هستند:
 • تشنج
 • مشکلات تنفسی
 • تپش قلب شدید و نامنظم
 • غش کردن
 • تورم شدید زبان و گلو
 

عوارض قطع ناگهانی لیتیوم

آنچه درباره مصرف دارو، درباره هر نوع بیماری جسمی و روانی وجود دارد، کامل کردن طول دوره درمان است. زمانی که شما در پی بروز یک بیماری یا اختلال با تشخیص پزشک اقدام به مصرف دارو می‌کنید، بسیار مهم است که دوره درمان و مصرف دارو را به پایان برسانید.
اقدام به قطع ناگهانی و ترک مصرف دارو می‌تواند مشکلات جبران‌ناپذیری را برای شما به وجود آورد. با ترک ناگهانی قرص لیتیوم بیماری دو قطبی یا افسردگی شیدایی دوباره عود می‌کند و این بار با حالت شدیدتری در فرد بروز می‌کند.
پس توجه کنید به همان اندازه که عدم مصرف خودسرانه لیتیوم مهم است، توجه به کامل شدن دوره درمان آن هم اهمیت ویژه‌ای دارد.
 

مسمومیت با لیتیم از جمله اثرات نوروتوکسیک شدید آن می تواند با سطح سرمی طبیعی لیتیم اتفاق افتد . مواردی از مسمومیت حاد ممکن است همراه با سطح سرمی بالای لیتیم بدون شواهد بالینی از اثرات نوروتوکسیک باشد.

نگار طاووسی کارشناسی میکروبیولوژی