عفونت های مجاری ادراری(UTI)

 مجاری ادراری به دو قسمت فوقانی (کلیه ها و حالب ها) و دستگاه تحتانی (مثانه و مجرای ادرار) تقسیم می شود.(1)
عفونت مجاری ادراری بر اساس زیر طبقه بندی می شوند. (2)

* وضعیت عارضه

- ساده (به ناهنجاری عملکردی یا آناتومیک در مجاری ادراری ارتباطی ندارد)
- پیچیده (انسداد یا احتباس ادراری)

*دلایل عارضه

- عفونت های اکتسابی مجاری ادراری
- عفونت مجاری ادراری مرتبط با مراقبت های بهداشتی

پاتوژن ها:

باکتری ها شایع ترین علت عفونت دستگاه ادراری هستند، اگرچه قارچ ها هم می توانند دستگاه ادراری را نیز آلوده کنند.
شایع ترین عامل ایجاد کننده عفونت ادراری ساده و پیچیده، اشریشیا کلی اوروپاتوژن است که در روده زندگی می کند.
سایر گونه های رایج عبارتند از کلبسیلا پنومونیه، پروتئوس میرابیلیس، انتروکوکوس فکالیس و استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس. (9)

حالت های عفونت:

عمده ترین رویداد چسبندگی است. به طور معمول، یک اوروپاتوژن ساکن در روده، مجرای ادرار را آلوده می کند. در مرحله بعد، زمانی که مجرای ادرار چسبندگی باکتریایی گیرنده های روی اپیتلیوم مثانه را تشخیص می دهند، کلونیزه می شود. سپس میکروب ها با استفاده از تاژک و پیلی خود به طرف مثانه حرکت می کنند.(10)
عوامل خطر عبارتند از: فعالیت جنسی، استفاده از اسپرم کش، سوند گذاری، کمبود استروژن/ پس از یائسگی، ناهنجاری ساختاری و جنسیت (زن) .

ویژگی های بالینی

دستگاه تحتانی / عفونت مثانه: تحریک مجرای ادرار و مخاط مثانه منجر به ضرورت دفع ادرار، تکرر و تناوب و سختی در دفع ادرارمی شود.
دستگاه فوقانی / بیماری پیلونفریت: با تب و درد پهلو مشخص می شود. درد شکمی عمومی تر و هذیان اغلب در آن مشاهده می شود.
بیماران مسن بیشتر در معرض ابتلا به باکتریمی هستند، و می تواند منجر به سپسیس و شوک عفونی شود.
تشخیص و درمان عفونت ادراری بر اساس علائم به تنهایی می تواند بیش از 30 درصد خطا داشته باشد.(11)

مدیریت و کنترل عفونت ادراری

پیشگیری: نوشیدن آب کافی و رعایت توصیه های بهداشتی.
مدیریت ضد میکروبی: درمان موفقیت آمیز شامل انتخاب صحیح آنتی بیوتیک، تنظیم دوز مناسب و مدت زمان صحیح دوره مصرف می باشد. آنتی بیوتیک هدف با طیف محدود نسبت به آنتی بیوتیک هایی با طیف وسیع ترجیح داده می شوند.(14)
مقاومت آنتی بیوتیکی (ABR) گزینه های درمانی UTI را بیشتر می کند. عوامل خاصی که از نظر دوره ی زمانی مؤثر بودند، اکنون ناکارآمد هستند. این علت باعث افزایش استفاده از آنتی بیوتیک های طیف گسترده و سبب ایجاد سویه های مقاوم اضافی می شود.(15)
نظارت بر آنتی بیوتیک برای حذف مصرف آنتی بیوتیک غیرضروری مهم است. آزمایش و درمان آنتی بیوتیکی باید با علائم بالینی مرتبط باشد .(15)

شیوع

عفونت مجاری ادراری یکی از شایع ترین بیماری ها محسوب می شود و در سراسر جهان، تقریباً 400 میلیون نفر را تحت تأثیر قرار داده و در نتیجه آن 240000 مرگ در سال اتفاق می افتد.(3)
 عفونت های ادراری در 30 سال گذشته به طور مداوم افزایش یافته،  به طوریکه بیشتر از  2.4 برابر مرگ و میر در سال 2019 نسبت به سال 1990 رخ داده است. (3)
بیش از یک سوم جمعیت زنان حداقل یکبار عفونت دستگاه ادراری را در طول زندگی خود، تجربه می کنند و احتمال ابتلای هر زن به عفونت ادراری بالای 40 تا 60 درصداست.(4) زنان بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌های ادراری هستند، زیرا فاصله بین مجرای ادرار و مثانه کوتاه‌تر است و فاصله ای را که پاتوژن‌ها باید طی کنند کوتاه تر است.(5) کشت ادرار در بخش میکروبیولوزی ازمایشگاه نوبل اصفهان انجام می شود.
عفونت دستگاه ادراری حدود 10 تا 20 درصد از جمعیت مردان را در طول زندگی خود تحت تأثیر قرار می دهد.(6)
عفونت ادراری در بیماران مسن شدیدتر است و بیشتر منجر به سپسیس و مرگ می شود. بیش از 60 درصد از بیماران مبتلا به سپسیس شدید بالای 65 سال سن دارند (7)
تا سن هفت سالگی، تخمین زده می شود که 7.8 درصد از دختران و 1.7 درصد از پسران عفونت ادراری داشته باشند.(8)

انتخاب تست ها

غربالگری باکتریایی (1 تا 2 ساعت)

تست دیپ استیک یا آزمایش فوری ادرار که نیترات، لکوسیت استراز، خون، پروتئین ها، pH و/یا گلوکز را تشخیص می دهند سریع هستند (1 تا 2 ساعت) اما فاقد دقت وحساسیت اند و نمی توان از آن برای ارائه یک تشخیص میکروبیولوژیکی استفاده کرد.
می توان از میکروسکوپ برای تعیین کمیت لکوسیت ها و تمایز بین باکتری های گرم منفی و گرم مثبت استفاده کرد. اما کنترل نمونه، ذخیره‌سازی و تکنیک رنگ‌آمیزی نمونه با استفاده از میکروسکوپ به تنهایی محدود می شود.

شناسایی پاتوژن (بیش از 24 ساعت)

کشت ادرار در آزمایشگاه میکروبیولوژی بالینی انجام می شود و برای ارزیابی رشد و شناسایی عامل بیماریزا استفاده می شود.
آزمایش استاندارد کشت ادرار چندین روز طول می کشد تا انجام شود و به دلیل کلونیزاسیون و عدم حساسیت، تعداد نتایج منفی کاذب قابل توجهی (30 تا 50 درصد) به همراه دارد. (12)
واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) یا آزمایش مولکولی، تشخیص و تعیین کمیت بیومارکرهای مولکولی بسیار حساس و اختصاصی را ارائه می دهد .  قابلیت‌های مولتی پلکس ، زمان‌های دور سریع و چرخش‌های ساده، PCR  را به یک انتخاب رایج تشخیصی برای بسیاری از کاربردهای بالینی تبدیل کرده است.(13)

ارزش بالینی آزمایش مولکولی

Real-time PCR (qPCR)، به ویژه هنگامی که با روش های استاندارد کشت همراه باشد، مدرک بالینی موثری جهت تشخیص مولکولی پاتوژن های عفونت مجاری ادراری جهت حمایت از نتایج بیمار می باشد.(16)
PCRمی تواند برای هدف قرار دادن تنها یک پاتوژن انجام شود، یا PCR مولتی پلکس می تواند به طور همزمان چندین هدف و ارگانیسم را در یک واکنش شناسایی کند. چنین تشخیص همزمان پاتوژن‌های مختلف می‌تواند به تصمیم‌گیری بالینی کمک کند، و امکان درمان‌های سریع‌تر و خاص‌تر را فراهم می‌کند و  ممکن است منجر به کاهش عفونت‌های مکرر ناشی از درمان‌های ناکافی یا نامناسب شود.(17)
PCR همچنین می تواند در زمینه پنل های سندرمی گسترده که می تواند برای شناسایی طیف وسیعی از اهداف احتمالی طراحی شوند، انجام شود. چنین پنل‌هایی، آزمایش‌های مولکولی هستند که بیش از یک پاتوژن مرتبط با علائم بالینی مشابه و دارای علائم  بالینی مشترک را شناسایی می‌کنند.(18)

*پنل STD در بخش مولکولی آزمایشگاه نوبل اصفهان انجام می‌شود.

*Chlamydia Tracomatis

کلامیدیا نوعی انگل داخل سلولی با مشخصات باکتری و ویروس می‌باشد. عفونت‏های مزمن بدون علامت یا مداوم ناشی از کلامیدیا تراکوماتیس و کلامیدیا پونومونیه در انسان شایع هستند. کلامیدیا تراکوماتیس شایعترین عامل باکتریایی می باشد که از طریق مقاربت جنسی انتقال می یابد. این باکتری عامل لنفودنوپاتی ناحیه کشاله ران (LVG) و  اپیدیدیمیت (التهاب مجاری اپیدیدیم) در مردان و سرویسیت ( التهاب سرویکس) و سالپنژیت ( التهاب لوله های فالوپ) در زنان می باشد. (19)

* Neisseria Gonorrhoea

سوزاک یا گنوره یکی از شایع ترین بیماری های آمیزشی در سراسر دنیا می باشد که هم زنان و هم مردان به آن مبتلا می شوند. سوزاک در دنیا در بین شایعترین عفونت های آمیزشی قرار دارد. در صورت عدم درمان به موقع و مناسب می تواند عوارض وخیمی از جمله عفونت های لگن، ناباروری، مننژیت و حتی عفونت گسترده وکشنده خون (سپتی سمی) را در افراد مبتلا ایجاد کند. این بیماری از طریق برقراری انواع رابطه جنسی شامل موارد زیر منتقل می شود: رابطه جنسی واژینال، رابطه جنسی مقعدی، رابطه جنسی دهانی، آلوده شدن انگشتان دست با ترشحات واژن، منی و آب دهان فرد مبتلا و سپس تماس دست آلوده به اندام جنسی یا چشمان فرد سالم باعث انتقال عفونت می شود.(20)

 *Mycoplasma Genetalium

مایکوپلاسما یکی از انواع باکتری هایی است که منجر به بیماری های مقاربتی می شود. این بیماری از طریق برقراری رابطه جنسی با فرد مبتلا به این بیماری، پدید می آید. حتی تماس جنسی و پوستی نیز می تواند سبب ابتلا به این بیماری شود. علایم این بیماری در مردان شامل: ترشح آبکی از آلت تناسلی، احساس سوزش و درد در هنگام ادرار و علایم آن در زنان مبتلا شامل: ترشحات واژن، درد در زمان نزدیکی، خونریزی پس از نزدیکی، خونریزی در بین دوره های پریود و درد در ناحیه لگن و زیر ناف می باشد.(21)

*Mycoplasma Hominis

میکوپلاسمای دستگاه تناسلی – ادراری بوسیله تماس مستقیم صورت گرفته و در مردان التهاب میزراه (urethra) و/یا پروستات را بدنبال دارد. این میکرواورگانیسم در زنان موجب التهاب بخش خارجی دستگاه تناسلی، التهاب بافت مخاطی گردن رحم و تخمدان ها می شود.(22)

*Trepanema Pallidium

انگل از طریق تماس جنسی از یک فرد آلوده به فردی که مبتلا نیست، انتقال می یابد. در زنان بیشترین قسمتی از بدن که با انگل می تواند آلوده شود؛ واژن، دهانه رحم، مجرای ادراری و قسمت خارجی آلت تناسلی زن (ولوا) می باشد. در مردان نیز مجرای ادراری (قسمت درونی آلت تناسلی)، آلوده ترین جای بدن است. از این رو به هنگام تماس جنسی، انگل از مجرای ادرای مرد به واژن یا بالعکس منتقل می شود. آلوده شدنِ دیگر نقاط بدن از قبیل دست ها، دهان یا مقعد توسط انگل معمول نمی باشد.(23)

*Ureaplasma Parvum

گونه های مایکوپلاسما کوچکترین موجودات زنده هستند و در بین پروکاریوت ها منحصر به فرد می باشند. فاقد دیواره سلولی بودن آنها، عمدتا سبب عدم حساس بودن این دسته از باکتری ها به بسیاری از داروهای ضد میکروبی معمول، از جمله بتا-لاکتام ها (مانند پنی سیلین) می شود، البته با برخی دیگر از آنتی بیوتیک ها قابل درمان هستند. میکروارگانیسم های مایکوپلاسما معمولا مرتبط با مخاط هستند، معمولا خارج از سلول در دستگاه های تنفسی و دستگاه تناسلی ساکن اند و به ندرت به زیر پوست نفوذ می کنند و در موارد سرکوب سیستم ایمنی که ممکن است در جریان خون نفوذ کنند و به ارگان ها و بافت های متعددی نفوذ کنند.(24)

*Ureaplasma Urealyticum

Ureaplasma نوعی باکتری است که می تواند از طریق تماس جنسی منتقل شود ، اگرچه به دلیل درجه پایین بیماری زایی ، یک STI یا STD کلاسیک محسوب نمی شود. Ureaplasma شامل دو گونه Parvum و Urealyticum هستند. تخمین زده می شود که بخش اعظم جمعیت از لحاظ جنسی فعال از طریق جنسی به Ureaplasma آلوده شده اند و هیچ گونه مشکلی ایجاد نمی کند.(25)

 *Trichomonas Vaginalis

تریکوموناس (Trichomoniasis) یک عفونت شایع مقاربتی است که توسط نوعی انگل ایجاد می‌شود. در زنان بیماری تریکوموناس یا تریکومونیازیس می‌تواند باعث ترشحات بد بوی واژن، خارش ناحیه تناسلی و ادرار سوزناک شود. در مقابل، مردان مبتلا به این بیماری، معمولاً هیچ علائمی ندارند. زنان باردار مبتلا به Trichomoniasis ممکن است در معرض خطر بیشتری برای زایمان زودرس باشند.(26)

ریحانه مقتدری_واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی نوبل اصفهان

1. cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/urinary-tract
2. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31925549/
3. doi.org/10.3389/fpubh.2022.888205
4. doi.org/10.1016/j.ejogrb.2011.01.028
5. mayoclinic.org/diseases-conditions/urinary-tract-infection/symptoms-causes/syc-20353447#
6. doi.org/10.3399/bjgpopen20X101140
7. doi.org/10.1177/2333721416638980
8. eurekaselect.com/article/95487
9. ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK436013/
10. doi.org/10.1038/nrmicro3432
11. doi.org/10.1371/journal.pone.0150755
12. pathnostics.com/wp-content/uploads/2022/07/Pathnostics.LE_.Reprint.pdf
13. thermofisher.com/blog/clinical-conversations/the-qpcr-ecosystem-and-state-of-qpcr-in-molecular-diagnostics/
14. ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK436013/
15. academic.oup.com/cid/article/74/4/723/6338696
16. doi.org/10.1097/JU.0000000000002583.09
17. goldjournal.net/article/S0090-4295(19)30963-X/fulltext
18. cms.gov/medicare-coverage-database/view/lcd.aspx?lcdid=39001&ver=4
19.http://www.reylab.ir/testinfo.aspx?id=186
20. yun.ir/th7yb4
21.yun.ir/3w84jd
22. yun.ir/1is39b
23. yun.ir/qo8xre
24. yun.ir/icusv6
25. yun.ir/uof7z2
26. https://www.homeca.ir/mag/healthy-life/sexual-health/trichomonas