سیکل قائدگی

سیکل قاعدگی چیست ؟
در هر سیکل قاعدگی بدن زن تغییراتی می کند تا هر ماه برای باردار شدن آمادگی داشته باشد. یک سیکل قاعدگی از اولین روز خونریزی قاعدگی شروع می شود. متوسط زمان یک سیکل قاعدگی نرمال 28 روز است. اما یک سیکل نرمال ممکن است از 23 تا 35 روز متفاوت باشد.ارگانهای دخیل در ایجاد یک سیکل قاعدگی عبارتد از : مغز، غده هیپوفیز، رحم و گردن رحم، تخمدانها و لوله های فالوپ و واژن. تغییر سطح هورمونهای جنسی در بدن باعث ایجاد مراحل مختلف سیکل قاعدگی می شود. دو هورمون اصلی مرتبط با قاعدگی که توسط تخمدانها تولید می شوند عبارتند از استروژن و پروژسترون. هورمونهای FSH و LH که در هیپوفیز ساخته می شوند نیز در این امر سهیم هستند.
اختلال در محور هیپوتالاموس –هیپوفیز –تخمدان :
*)بی نظمی های قائدگی در ارتباط با اختلالات هیپوتالامیک :
استرس
رژیم غذایی
ورزش
چربی بدن
*اختلالات غددی:
پرولاکتینوما:
پرولاکتینوما رشد یک توده غیرسرطانی (خوش خیم) در غده هیپوفیز است که هورمون‌های به نام پرولاکتین میسازد غده ای به نام هیپوفیز در اعماق مغز ما قرار دارد که فقط به اندازه یک نخود است اما تاثیر مهمی روی بدن ما میگذارد. یکی از مهم ترین کارهایی که انجام می‌دهد این است که هورمون تولید میکند. این هورمون‌ها پیام‌رسان‌های شیمیایی هستند که در یک قسمت از بدن ما ساخته می شوند و در خون ترشح شده و به یک یا چند تا از اندام‌های هدف حرکت میکنند و تاثیر مورد نظر را میگذارند یکی از هورمون‌هایی که هیپوفیز تولید می‌کند پرولاکتین است کار اصلی این هورمون تحریک سینه خانم هاست تا بعد از زایمان شیر تولید کند اما پرولاکتین در مردان هم ساخته میشود.
بیماری تیروئید :
کم کاری تیروئید و بی نظمی قاعدگی:
آنچه اختلالات تیروئیدی را با بی نظمی قاعدگی همراه می کند، به دلیل کم کاری این غده بوده که منجر به  خونریزی های شدید و غیر طبیعی و همچنین خونریزی های مکرر است. بنابراین این نشانه ها از کم کای تیروئید می تواند متخصصین را به ارتباط بین قاعدگی و غده تیروئید آگاه کند.
در صورت تشخیص کم کاری تیروئید درمان آن از طریق دارو درمانی امکان پذیر است. قرص های لووتیروکسین که حاوی مقادیر بالای هورمون تیروکسین هستند، می تواند سطح هورمون های خونی را متعادل کنند و موجب کم شدن شدن خونریزی در قاعدگی شده و همچنین طول دوران پریود را کاهش دهند
پرکاری تیروئید و بی نظمی قاعدگی:
پرکاری تیروئید به مانند کم کاری آن می تواند اختلالات قاعدگی مانند از دست دادن چرخه قاعدگی و نا منظم بودن آن را ایجاد کند. اگر فردی افزایش تولید بیش از حد هورمون تیروئید را تجربه کند امکان مواجه با ناباروری را خواهد داشت. اگر این اختلال در حین بارداری نیز وجود داشته باشد احتمال سقط جنین در این افراد بالا می رود.
تاثیر تیروئید بر تخمک گذاری:
زمانی که سطح تولید هورمون های تیروئید غیر طبیعی باشد، می تواند بر فرآیند تخمک گذاری نیز تاثیر گذارد. بنابراین با تغییرات هورمون تیروئید علاوه بر چرخه قاعدگی، باروری نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت .این تغییرات در پذیرش آندومتر و لانه گزینی جنین بسیار حائز اهمیت هستند که نتجیه آن مشکلات باروری برای فرد خواهد بود.
عدم تخمک گذاری هیپر اندروژنیک (PCOS):
سندرم تخمدان پلی کیستیک شایعترین علت هایپرآندروژنیسم و به وجود آمدن هیرسوتیسم (رشد غیرطبیعی مو) می باشد. نحوه ایجاد این اختلال ظاهراً چند ژنی یا چند عاملی می باشد.
علائم بالینی در سندروم تخمدان پلی کیستیک :
ناباروری –نامنظمی در قاعدگی  اغلب به صورت تاخیر در قائدگی حتی در بعضی از مواقع قطع کامل قاعدگی –هیرسوتیسم-آکنه –پوست چرب-ریزش مو-افسردگی-اختلالات تنفسی
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال:
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) گروهی از اختلالات ارثی است که در اثر نقص در یکی از آنزیم های تولید کننده هرمون های جنسی رخ می دهد و شایع ترین علت ابهام تناسلی به شمار می آید
سندروم کوشینگ :
نشانگان کوشینگ (Cushing's syndrome) در اثر افزایش فعالیت قشر غده آدرنال ایجاد می‌شود که می تواند با کاهش دفع کلیوی سدیم موجب هایپرناترمی شود و این نشانگان را هایپرکورتیزولیسم (افزایش کورتیزول) نیز می‌نامند. این بیماری می‌تواند در اثر مصرف بیش از حد کورتیکواستروئیدها، ترشح بالای ACTH یا هایپرپلازی کورتکس آدرنال باشد. تولید زیاد کورتیکو استروئیدهای درون‌زا (آندوژن) ممکن است علل مختلفی داشته باشد، از جمله تومور هیپوفیز که ACTH ترشح کرده و موجب افزایش ترشح هورمون‌های قشر آدرنال بیش از حد طبیعی می‌گردد.
*)محور سالم هیپوتالاموس-هیپوفیز –تخمدان
بارداری
اختلالات خونریزی دهنده
خونریزی آناتومیک(سرویسیت-پولیپ-آندومتریت-فیبروئید-آنومالی های مادرزادی ومالفورماسیون های شریانی وریدی)
در یک سیکل قاعدگی چه اتفاقی می افتد؟

در نیمه اول سیکل میزان استروژن بالا رفته و باعث رشد و افزایش سلولهای رحمی می شود. در پاسخ به هورمون FSH یک تخمک در داخل یکی از تخمدانها شروع به رشد می کند. در حوالی روز 14 از یک سیکل 28 روزه در پاسخ به هورمون LH تخمک از تخمدان آزاد می شود. این مرحله تخمک گذاری نامیده می شود.در نیمه دوم سیکل تخمک وارد لوله فالوپ که بین تخمدا ن و رحم قرار دارد می شود در این مرحله پروژسترون بالا رفته و رحم را آماده بارداری می کند. اگر در این مرحله تخمک توسط اسپرم بارور شود بارداری رخ خواهد داد. در غیر اینصورت تخمک بعد از مدتی از بین می رود. اگر بارداری رخ ندهد استروژن وپروژسترون کاهش می یابند و لایه ضخیم رحم ریزش کرده و خونریزی قاعدگی یا عادت ماهیانه را ایجاد می کند.فولیکول همچنین تولید هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون را افزایش داده که این هورمونها سبب ضخیم تر شدن پوشش داخلی رحم می شود، این پوشش داخلی خود را آماده کرده تا تخمک بارور شده را بپذیرد و آن را تغذیه نماید، در صورت عدم لقاح، مقدار استروژن و پروژسترون کاهش یافته و پوشش داخلی رحم، کنده و ریزش می کند و خونریزی قاعدگی شروع می شود . همزمان با رسیدن به حوالی یائسگی،‌ تخمدانها شروع به مقاومت در برابر هورمون FSH کرده و غده هیپوفیز بیشتر FSH تولید کرده تا سطح استروژن را بالا نگه دارد، این حالت سبب سیکل قاعدگی نامرتب شده و خونریزیهای سنگین و غیرقابل پیش بینی در طول پریودها رخ می دهد. عدم وجود پریود در یک سال و سطح FSH بالای ۳۰ تا ۴۰ واحد نمایانگر یائسگی می باشد، با توجه به اینکه میزان FSH در حوالی یائسگی در حال بالا و پایین رفتن می باشد لذا تنها یک نتیجه آزمایش FSH برای تشخیص یائسگی کافی نمی باشدزمانى که تخمک آزاد مى شود میزان هورمون FSH کاهش مى یابد اما اگر تخمکى آزاد نشود میزان این هورمون همچنان بالا باقى مى ماند، احتمالا تلاش مى کند تا تخمدان را به این آزاد سازى تخمک تحریک کند. هورمون FSH در زنانى که دچار کاهش توانایى تخمدان مى شوند زیاد مى شود، این امر در زنان چهل ساله و همچنین زنان جوانى که ذخیره تخمدانشان کاهش یافته است نیز مشاهده مى شود. .
یک سیکل قاعدگی نرمال چه ویژگی دارد؟
سیکل قاعدگی یک خانم ممکن است در ماههای مختلف کاملاً شبیه هم نباشد . از طرف دیگر سیکل های هر نفر با دیگری متفاوت است. خونریزیها ممکن است کم، متوسط و زیاد باشد و نیز طول مدت آن می تواند متفاوت باشد. اگرچه اکثر پریودها 3 تا 5 روز طول می کشد اما بین 2 تا 7 روز نرمال است. در سالهای اول شروع قاعدگی و در سنین نزدیک به یائسگی سیکلها ممکن است کاملاً نامنظم باشند.
سیکل های قاعدگی از چه سنی شروع می شوند؟
سن متوسط شروع قاعدگی حدود 12 سالگی است. اما این بدان معنی نیست که همه دختران در سن 12 سالگی قاعده می شوند. یک دختر در فاصله سنی 8 تا 16 سالگی ممکن است قاعده شود.
یک خانم تا چه زمانی پریود می شود ؟
زنان تا زمان یائسگی پریود می شوند. سن متوسط یائسگی حدود 51 سالگی است. یائسگی یعنی زن قادر به تولید تخمک نبوده و نمی تواند دیگر باردار شود.مانند قاعدگی سن شروع یائسگی هم می تواند متفاوت باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟در موارد زیر باید با پزشک خود مشورت کنید:
عدم شروع قاعدگی تا سن 16 سالگی
متوقف شدن بی دلیل عادات ماهیانه
خونریزی بیش از 7 روز
حجم زیادی از حد خونریزی
در صورتی که در فاصله بین پریودها خونریزی داشته باشید
درد شدید هنگام قاعدگی
 
چه مشکلاتی ممکن است زنان در مورد قاعدگی داشته باشند؟

زنان ممکن است مشکلات مختلفی با دوره های قاعدگی خود داشته باشند برخی از شایعترین آنها عبارتند از :

آمنوره یا عدم وجود عادات ماهیانه: این لغت زمانی به کار می رود که یک دختر خانم تا 16 سالگی پریود نشده باشد ( آمنوره اولیه ) و یا اینکه عادات ماهیانه در خانمی که قبلاً قاعدگی مرتب داشته است قطع شود( آمنوره ثانویه ).علل اصلی آمنوره عبارتند از :بارداری ، شیردهی ، کاهش وزن شدید دراثر یک بیماری وخیم ، ورزش سنگین ، استرس و رژیم های غذایی سخت . اختلالات هورمونی یا بیماریهای دستگاه تناسلی نیز ممکن است عامل بیماری باشند.
 
دیسمنوره یا قاعدگی دردناک : عبارتست از درد خفیف تا بسیار شدید در هنگام خونریزی ماهیانه . معمولاً در زنان و دختران جوان علت خاصی ندارد. هورمونی به نام پروستاگلاندین عامل این مشکل است. بعضی از انواع مسکنها مانند ایبو پروفن و مفنامیک اسید می توانند درد را کاهش دهند. گاهی اوقات این مشکل در اثر یک بیماری به نام آندومتریوز می باشد .
 
خونریزی غیر طبیعی از رحم : خونریزی غیر طبیعی رحم با خونریزی قاعدگی متفاوت است.این مشکل ممکن است بصورت خونریزی بسیار حجیم ، خونریزی طولانی مدت ، پریودهای بسیار نزدیک به هم و یا خونریزی بین پریودها خود را نشان دهد. در اوایل سنین قاعدگی و حوالی یائسگی این اختلالات شایعتر هستند. دیگر علل خونریزیهای غیر طبیعی رحم پولیپها ، فیبروم ها ، عفونتها و علل هورمونی هستند.
الگوهای خونریزی غیر طبیعی رحمیAbnormal uterine bleeding (AUB)
1- هیپر منوره: تداوم خونریزی بیش از 7 روز به دلیل مسائلی مانند فیبروم یا میوم زیر مخاطی، آدنو میوز، عوارض حاملگی، تومورها و نامنظمی هورمونی
2- منوراژی: خونریزی قاعدگی بیش از 80 میلی لیتر (مانند دلایل هیپر منوره)
3- متروراژی: خونریزیهای نامنظم در فواصل سیکلهای قاعدگی (به دلایلی مانند لکه بینی در اواسط سیکل قاعدگی در اثر تخمک گذاری، مصرف استروژن، عفونت لایه داخلی رحم-اندومتریت-، پرکاری تیروئید، پولیپهای اندومتر، و سرطانهای دهانه رحم و اندومتر(در موارد بسیار نادر)
4- هیپو منوره: خونریزی قاعدگی خفیف و جزئی ومعمولا در حد لکه بینی( به دلایلی مانند مصرف قرصهای، تنگی دهانه رحم یا منفذ پرده بکارت، چسبندگیهای داخل رحمی یا سندرم آشرمن- چسبندگیهای داخل رحم به دنبال مشکلاتی مانند کورتاژهای خشن)
5- اولیگو منوره: طول مدت دوره قاعدگی بیش از 35 روز( به دلایلی مانند کاهش وزن شدید، کم کاری تیروئید و ...)
6- پلی منوره: طول مدت دوره قاعدگی کمتر از 22 روز( به دلایلی مانند کم کاری تیروئید و خونریزی در اثرنامنظمی هورمونی)
7- منومتروراژی: سیکلهای قاعدگی نامنظم همراه با افزایش یا تغییرات طول مدت و مقدار خونریزی قاعدگی( به دلایلی مانند عوارض حاملگی، سندرم تخمدان پلی کیستیک، و برخی بدخیمی ها)
8- خونریزی پس از نزدیکی: خونریزی در اثر نزدیکی یا در اثر معاینه ( به دلایلی مانند بیرون زدگی یا زخمهای مخاط دهانه رحم ، پولیپ،سرطان و یا عفونتهای دهانه رحم)
9- خونریزی پس از یائسگی: خونریزی پس از یک سال از قطع قاعدگی در فرد یائسه( به دلایلی مانند سرطان دهانه رحم و رحم، عفونتهای واژن و سرویکس، میومهای رحمی)
لازم به ذکر است که تشخیص هر کدام از این الگوها به بررسی پزشکی نیاز دارد. در ضمن بسیاری از دلایل ذکر شده، در تمام موارد مصداق پیدا نمی کند و پس از بررسیهای دقیق پزشکی ، تشخیص برای فرد گذاشته می شود. بنابراین توصیه می شود در صورت تکرار بی نظمی قاعدگی، به پزشک معالج خود مراجعه کنید.
تاثیرات ورزش کردن در دوران قائدگی (بررسی کم تحرکی /  ورزش های سنگین و استرسی):
ورزش می‌تواند به تسکین دردهای قاعدگی و همچنین متعادل کردن هورمون‌ها کمک کند. برخی از تمرینات و تکنیک ها می‌توانند در طول دوره قاعدگی مفید باشند و برخی دیگر باید در این دوران اجتناب شود.
یکی از مزایای اصلی ورزش در دوران پریود، ترشح اندورفین است. از آنجایی که اندورفین یک مسکن طبیعی است، هنگامی که در حین ورزش آزاد می‌شود هورمون های احساس خوب را افزایش می‌دهد و اضطراب، افسردگی و درد را کاهش و خلق و خوی شما را بهبود می‌بخشد.
مبارزه با دوره های دردناک:
اگر دوره‌های دردناکی را تجربه می‌کنید که به آن دیسمنوره نیز می‌گویند، به خوبی می‌دانید که این زمان از ماه، چقدر می‌تواند ناراحت کننده باشد. ورزش اغلب آخرین کاری است که هر کسی در دوره پریود خود می‌خواهد انجام دهد. اما ثابت شده است که انجام برخی ورزش‌های سبک در دوره قاعدگی، بسیاری از علائم را کاهش می‌دهد، مانند:
•    درد
•    گرفتگی عضلات
•    نفخ شکم
•    افسردگی
•    نوسانات خلقی
•    تحریک پذیری
•    خستگی
•    حالت تهوع
•    کاهش سردرد و کمر درد
این موارد تنها تعدادی از مزایای ورزش کردن در دوران قاعدگی است. علاوه بر این، آمادگی جسمانی عمومی، برای سلامتی مهم است و می‌تواند خطر مشکلات پزشکی جدی مانند حمله قلبی، سکته مغزی، آرتریت، پوکی استخوان و دیابت را کاهش دهد.
بهترین ورزش‌ها در دوران پریود:
چند روز اول پریود ممکن است ناراحت کننده باشد، به خصوص اگر در این زمان خونریزی زیادی داشته باشید. به همین دلیل است که تمرکز بر حرکات و تمرینات ملایم باید در صدر لیست فعالیت های شما قرار گیرد.
پیاده روی سبک یا ورزش‌های هوازی سبک:
این یک تمرین آسان است که به تجهیزات، لباس یا مکان خاصی نیاز ندارد. شما می‌توانید به اندازه وقتی که دارید یا نیاز دارید زمان بگذارید و می‌توانید سرعت خود را هر طور که می‌خواهید تنظیم کنید. ورزش های هوازی خود را با شدت کمتر انجام دهید. تحقیقی وجود دارد که از این ایده حمایت می‌کند که ریه‌های شما بعداً در چرخه بهتر کار می‌کنند، بنابراین این نوع تمرین را بعد از پایان دوره قاعدگی خود حفظ کنید.
پیاده روی باعث آزادسازی هورمون بتااندورفین می‌شود و این عاملی برای کاهش درد پریود است.
تمرینات قدرتی کم حجم:
اگر می‌خواهید تمرینات قدرتی انجام دهید از شدت آن کم کنید مثلا از وزنه‌های سبک‌تر استفاده کنید. در این دوره از بلند کردن کارهای سنگین خودداری کنید زیرا ممکن است خونریزی را در شما تشدیدکند. با توجه به پتانسیل افزایش قدرت در این مدت، از جمله تمرینات قدرتی کم حجم و فعالیت های مبتنی بر قدرت حرکتی هوشمندانه است.
تغذیه دوران قاعدگی :
آب:
نوشیدن مقدار زیادی آب خصوصاً در دوره قاعدگی مهم است. هیدراته ماندن بدن در این دوران ابتلا به سردردهای کم آبی را که یکی از علائم رایج قاعدگی است ، کاهش می دهد.
میوه :
میوه های سرشار از آب و شیرین ، از قبیل هندوانه و خیار برای هیدراته ماندن بدن وکاهش ولع مصرف قند در این دوران بسیار مناسب هستند.
سبزیجات :
معمولاً در دوران قاعدگی سطح آهن بدن کاهش می یابد و منجر به خستگی ، درد بدن و سرگیجه می شود.بنابراین خوردن سبزیجات سبز مانند کلم و اسفناج با تامین سطح آهن بدن احساس بهتری خواهید داشت.
زنجبیل :
دارای اثرات ضد التهابی است و درد عضلات را تسکین می دهد،همچنین حالت تهوع و استفراغ را کاهش می دهد.توجه کنید مصرف بیش از ۴ گرم زنجبیل در یک روز باعث سوزش معده و دل درد می شود.
شکلات تلخ :
شکلات تلخ به عنوان یک میان وعده خوشمزه و مفید ، سرشار از آهن و منیزیم است. و به شدت علائم PMS علائم افسردگی در دوران قاعدگی ) را کاهش می دهد.
آجیل:
 بیشتر آجیل ها سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ و منبع خوبی از پروتئین می باشند و مصرف در دوران قاعدگی بسیار عالی می باشد.
نمک :
مصرف نمک زیاد منجر به نفخ شکم می شود و از بسیاری از غذاهای فرآوری شده حاوی سدیم زیاد خودداری کنید
شکر :
 اگر در دوران قاعدگی بدخلق ، افسرده یا اضطراب هستید ، مصرف قند را محدود کنید.
غذاهای تند :
غذاهای پرادویه باعث اسهال ، درد معده و حتی حالت تهوع می شود و بهتر است از مصرف آنها در دوران قاعدگی قطع کنید.

ساغر ذاکری – واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی  نوبل