آخرین وضعیت جذام در کشور ۱۴۰۳، راه‌های انتقال و علائم بیماری

 بر اساس اعلام مسئولان مربوطه، سال گذشته 9 مورد و سال جاری چهار مورد ابتلاء به این بیماری در کشور ثبت شده است. بیماری جذام یا لپرسی (Leprosy) که در دوران باستان به آن خوره می‌گفتند، یک بیماری عفونی پیش‌رونده است که زخم‌های پوستی شدید و بدشکل ایجاد می‌کند، جذام با نام هانسن هم شناخته می‌شود که این اسم را از روی دانشمندی که بیماری را کشف کرد (گرهارد آرمور هانسن) گرفته‌اند. این بیماری به شدت عصب‌های دست و پا، پوست، جداره بینی و مجرای فوقانی تنفسی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، با این حال، می‌توان گفت جذام همچون گذشته بیماری شایعی نیست، اما همچنان در بعضی مناطق جهان از وجود دارد. جذام یک بیماری عفونی و پیش‌رونده است که بر اثر عامل باکتریایی مایکوباکتریوم لپرا (Mycobacterium Leprae) ایجاد می‌شود، این عفونت می‌تواند با ایجاد زخم‌های پوستی به عصب‌ها آسیب برساند و باعث تضعیف ماهیچه‌ها شود، از همین‌رو اگر این بیماری به موقع در افراد درمان نشود، بدشکلی و معلولیت شدید ایجاد می‌کند. در حال حاضر این بیماری همچون گذشته واگیردار نیست، اگر شما با فرد مبتلا به لپرسی (جذام) تماس مستقیم و مکرر داشته باشید، به نحوی که در معرض قطرات بینی یا دهان او قرار بگیرید، احتمال انتقال بیماری جذام افزایش می‌یابد.

‏‬ ابتلای 4 نفر به بیماری جذام در سال جاری

فرشید رضایی، سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، به تازگی درباره بیماری جذام و وضعیت کشور در رابطه با شیوع این بیماری اظهار کرده است: بیماری جذام از جمله بیماری‌هایی است که در دنیا در مرحله حذف قرار دارد و در کشور ما نیز در مرحله حذف است، اینکه بشر توانسته این بیماری را به مرحله حذف برساند دلایل متعددی دارد از جمله اینکه جذام به راحتی منتقل نمی‌شود و با تماس‌های معمول نظیر اینکه افراد کنار هم بنشینند و غذا خوردن انتقال پیدا نمی‌کند، البته تماس‌های طولانی مثل هم‌خانه بودن می‌تواند موجب انتقال این بیماری از یک شخص به شخص دیگر شود.
باکتری عامل بیماری جذام از جمله باکتری‌های بسیار آهسته رشد هستند و به راحتی تکثیر پیدا نمی‌کند تا از یک بدن یک فرد به بدن فرد دیگر منتقل شود. از این رو در مورد بیماری جذام با آنچه در رابطه با سایر بیماری‌های عفونی در جامعه شاهد هستیم که به راحتی به افراد دیگر منتقل می‌شود، روبه‌رو نیستیم. دلیل دیگری که بشر توانسته این بیماری را به مرحله حذف برساند این است که به محض اینکه این بیماری تشخیص داده و درمان شود، انتقال آن قطع می‌شود و همان مقدار انتقال که در وضعیت هم خانه بودن طولانی مدت ممکن بود نیز دیگر وجود ندارد.
زندگی شهری و غیرجمعی امروز بشر موجب شده تا این بیماری حذف شود و بسیار بسیار کم باشد. بیماری که روزی هزاران نفر را درگیر می‌کرد در این سال‌ها بسیار کاهش یافته و در کشور ما انگشت شمار است، سال گذشته 9 مورد و سال جاری چهار مورد ابتلاء به این بیماری را داشتیم. این بیماری در حال حاضر درمان دارد و همچون گذشته نیست که درمان نداشته باشد. امروز آنتی‌بیوتیک‌های بسیار مؤثری برای درمان این بیماری وجود دارد، اگر در خانواده و نزدیکان خود فرد مبتلا به جذام ندارید، نگران این بیماری نباشید، چراکه سیستم بهداشتی کشور ما و بسیاری از کشورهای دیگر این بیماری را در مرحله حذف نگه داشته است.

راه انتقال جذام

به دوره نهفتگی (مدت زمان ابتلاء به بیماری تا نمایان شدن علائم آن) بیماری‌ها، کمون می‌گویند، دوره طولانی کمون جذام که ممکن است به طور متوسط پنج تا 20 سال طول بکشد، اجازه نمی‌دهد علت اصلی انتقال بیماری به بدن مشخص شود. با این حال دانشمندان دستگاه تنفسی را شایع‌ترین راه انتقال لپرسی (جذام) می‌دانند، به طور کلی می‌توان گفت افرادی که تماس نزدیک، مکرر و طولانی‌مدت با فرد بیمار دارند، ممکن است از طریق راه‌های زیر به جذام مبتلا شوند:
    تنفس
    عطسه و خارج شدن ترشحات از بینی و دهان
    دستگاه گوارش
    سرفه و خارج شدن ترشحات از دهان
    تماس پوستی مستقیم با زخم‌های باز
    تماس با خاک، حشرات و محیط آلوده

نشانه‌های پوستی جذام

    پوست خشک، ضخیم و سفت
    بی‌حس شدن پوست و تغییر رنگ در بخش‌هایی از آن
    ریزش نواحی پوستی دارای مو مانند مژه و ابرو
    رشد ضایعات پوستی
    ایجاد زخم‌های بدون درد در کف پا
    تورم یا بروز توده‌هایی در ناحیه لاله گوش

درمان بیماری جذام

در حال حاضر، این بیماری قابل درمان است و بر اساس توصیه سازمان بهداشت جهانی (WHO) باید درمان جذام به صورت رایگان در اختیار بیماران قرار گیرد، پزشک برای درمان عفونت این بیماری، آنتی‌بیوتیک‌هایی همچون داپسون، ریفامپیسین و کلوفازیمین تجویز می‌کند که باید به مدت شش ماه تا یک سال مصرف شود. اگر فرد به جذام شدید مبتلا باشد، دوره درمان با آنتی‌بیوتیک طولانی‌تر می‌شود، با این حال می‌توان گفت آنتی‌بیوتیک‌ها فقط عفونت ناشی از جذام را درمان می‌کنند و جلوی پیشرفت بیماری را می‌گیرند، اما بهبودبخش آسیب عصبی و عوارض ناشی از آن نیستند.