مهمترین علت سنگ کیسه صفرا

استروژن در بانوان باعث ترشح بیشتر صفرا و ایجاد سنگ کیسه صفرا می‌شود. کیسه صفرا به شکل گلابی است، حجمی حدود 30 تا 50 سی سی دارد و در زیر دنده سمت راست در قسمتی از بستر کبد قرار دارد. صفرای ساخته شده توسط کبد از طریق مجرای صفرا از کبد خارج شده و وارد کیسه صفرا می‌شود. کیسه صفرا جایگاه ذخیره صفرا است. وقتی غذای پرچرب و پروتئینی استفاده می‌کنیم کیسه صفرا منقبض می‌شود و صفرا را به داخل اثنی عشر می‌ریزد. حضور صفرا برای هضم و جذب چربی‌ها ضروری است. کیسه صفرا به غیر از ترشح صفرا، یک نقش فیزیولوژیک نیز به عهده دارد که آن تغلیظ صفرا در مواقع ضروری است. شایع‌ترین مشکل صفرا، سنگ‌های کیسه صفراست. این سنگ‌ها می‌توانند هم داخل کیسه صفرا باشند و هم در مجاری کیسه صفرا قرار داشته باشند.(85 درصد موارد سنگ در خود کیسه صفراست و 15درصد موارد، سنگ در مجاری صفراوی تشکیل می‌شود). سنگ‌های صفراوی و سنگ‌های کلیوی از نظر مکانیسم ایجاد و نوع آن هیچگونه ارتباطی با هم ندارند. 80 الی 90 درصد سنگ‌های کیسه صفرا از نوع کلسترولی هستند. نوع دوم سنگ‌های صفراوی سنگهای پیگمانته یا رنگی هستند و مختص کسانی است که به لیز (تخریب) گلبول قرمز مبتلا هستند. کلسترولی که از کبد به درون صفرا ترشح می‌شود، مستعد رسوب است. دو عامل مزاحم برای رسوب کلسترول وجود دارد؛ یکی خود اسید صفراوی است که مانع رسوب کلسترول و تشکیل سنگ می‌شود و دیگری، چربی از نوع فسفولیپیدهاست که اجازه رسوب به کلسترول را نمی‌دهد. اگر ترشح کلسترول به داخل سیستم صفراوی زیاد شود، این دو عامل نمی‌توانند از رسوب کلسترول جلوگیری کنند و باعث رسوب کلسترول و تولید سنگ می‌شود. یکی از راه‌های دفاعی بدن برای خارج کردن کلسترول اضافی، تولید صفرا است. یکی از این مکانیسم‌های دفاعی برای دفع کلسترول اضافی بدن کبد است. کبد کلسترول را به کیسه صفرا ترشح می‌کند تا از طریق دستگاه گوارش از بدن خارج کند. شایع‌ترین علت ایجاد سنگ کیسه صفرا، جنسیت است. این بیماری در جنس زن بیشتر دیده می‌شود. استروژن در بانوان باعث ترشح بیشتر صفرا و ایجاد سنگ کیسه صفرا می‌شود. دومین علت ایجاد سنگ کیسه صفرا، چاقی است. حاملگی، مصرف قرص‌های هورمونی،(ضد بارداری) باعث افزایش ترشح کلسترول در کیسه صفرا می‌شود؛ البته پروژسترون هم تا حدودی موثر است و باعث کاهش تحرک کیسه صفرا می‌شود. در این صورت، ماندن زیاد صفرا در کیسه صفرا، باعث تولید سنگ می‌شود.
کاهش وزن ناگهانی و همچنین نوسان زیاد وزن، یکی دیگر از فاکتورهای ایجاد کننده سنگ کیسه صفرا است. استفاده زیاد از غذای کم کالری، تحرک کیسه صفرا را کم می‌کند که در این صورت، زمینه سازی مناسب برای تولید سنگ کیسه صفرا محسوب می‌شود. تا به حال ارتباطی بین چربی بالا و سنگ کیسه صفرا گزارش نشده است، اما اگر میزان تری گلیسیرید خون فرد بالا باشد و HDL یا چربی خوب خون پایین باشد، آمار تولید سنگ کیسه صفرا بیشتر خواهد بود. «بی علامتی» شایعترین علامت سنگ کیسه صفرا است و اغلب بصورت تصادفی یافت می‌شوند. 75 درصد موارد سنگ‌های درون کیسه صفرا تا آخر عمر بدون علامت باقی می‌مانند. شایعترین محل درد، زیر دنده سمت راست و روی معده است؛ البته احتمال دارد افرادی با درد شانه و پشت نیز مراجعه کنند. درد کیسه صفرا درد ثابتی است و کم و زیاد نمی‌شود؛ این درد ثابت، حداقل نیم تا 5 ساعت طول می‌کشد، اگر سنگ کیسه صفرا یکبار علامت دار شود،(درد) شانس علامت دار شدن مجدد آن در آینده زیاد است. سنگ کیسه صفرا بعد از علامت دار شدن نیاز به جراحی دارد. پس از برداشتن کیسه صفرا هیچگونه مشکلی از نظر هضم و جذب چربی رخ نمی‌دهد و مجاری صفراوی وظایف صفرا را انجام می‌دهند. به سنگ‌های بی علامت کیسه صفرا کاری نداریم، مگر در موارد خاص، این موارد شامل: اگر اندازه سنگ بیش از سه سانتی متر باشد که فاکتور خطر سرطان کیسه صفرا را به دنبال خواهد داشت، اگر سنگ کیسه صفرا همراه با پولیپ کیسه صفرا باشد و اگر در جداره کیسه صفرا، رسوب کلسیم وجود داشته باشد، در این موارد، کیسه صفرا نیاز به جراحی دارد.