آزمایشات پوکی استخوان

استخوان بافت زنده ای است که به طور مداوم تجزیه شده و مجددا ساخته می شود.

زمانی که تعادل بین این شکست و بازسازی با مشکل مواجه گردد، برای مثال در صورت بروز تغییرات هورمونی یا تغییر در رژیم غذایی، ممکن است میزان مواد معدنی، چگالی و استحکام بافت استخوانی کاهش یابد. این وضعیت تقلیل یافتن تراکم استخوان استئوپنی نامیده می شود. زمانی که نشانه های کاهش تراکم استخوان بروز یابد، به نحوی که استخوان به طور قابل توجهی تضعیف شده و در معرض شکستگی قرار گیرد، وضعیت پوکی استخوان نامیده می شود. پوکی استخوان سبب افزایش ریسک شکستگی استخوان به ویژه در نواحی استخوان لگن، ستون فقرات و مچ دست می شود.اگرچه نشانه های پوکی استخوان ممکن است در هر فردی رخ دهد ولی با افزایش سن امکان ابتلا به آن افزایش می یابد؛ همچنین ریسک ابتلا به پوکی استخوان در زنان بیش از مردان بوده و شیوع آن در جمعیت آسیایی و قفقازی بیش از سایر نژاد هاست پوکی استخوان به کاهش تراکم مواد معدنی استخوان‌های بدن گفته می‌شود که استخوان ها را شکننده و ضعیف می‌کند. پوکی استخوان اغلب به علت یائسگی، کاهش هورمون‌ها و یا عوامل دیگری که موجب تحلیل استخوان‌ها شود ایجاد می‌شود. پزشک برای بررسی وضعیت استخوان‌ها اسکن تراکم استخوان و یا آزمایش‌های خون مربوطه را درخواست می‌کند. در پوکی استخوان فاکتورهای متعددی در خون تغییر می‌کنند که با اندازه گیری آن‌ها می توان وضعیت استخوان‌ها را بررسی کرد. آزمایش اسکن تراکم استخوان یا آزمایش سنجش تراکم استخوان یک روش تصویربرداری است که در آن با اشعه ایکس تراکم استخوان‌های لگن یا ستون فقرات اندازه گیری می‌شود.
تست های آزمایشگاهی: سنجش فاکتورهای بیوشیمی خون و ادرار، می تواند جهت تشخیص اولیه و بررسی پیشرفت بیماری های متابولیکی استخوان مورد استفاده قرار گیرد و با توجه به راحتی و هزینه کم انجام آزمایش نسبت به سایر روش های پاراکلینیکی، راهکار مناسبی در تشخیص وضعیت پوکی استخوان است، برخی از این پارامترهای آزمایشگاهی عبارتند از:
CTX : دراثر فعالیت سلول های استئوکلاست با هیدرولیز کلاژن ، اسید آمینه های انتهایی در قسمت C-Terminal جدا شده و وارد جریان خون می شوند که به آن CTX یا B-Cross Lap می گویند. لذا مقادیر بالای مارکر بیوشیمیایی CTX در خون نشانه افزایش بازجذب استخوان (تحلیل استخوان) است. این تست جهت پایش روند درمان در بیماران مبتلا به پوکی استخوان و افراد دارای ریسک ابتلا به آن مورد استفاده قرار می گیرد.
استئوکلسین: استئوکلسین یک پروتئین غیرکلاژنی است که در ماتریکس استخوان طبیعی وجود دارد. این ماده توسط سلول های استئوبلاست (سلول های استخوان ساز) ساخته شده و وارد ماتریکس استخوان می گردد. در حدود 30% از استئوکلسین ساخته شده به جای استخوان وارد جریان خون می شود که می توان آن را اندازه گیری نموده و به عنوان یک شاخص نوسازی استخوان مورد استفاده قرار گیرد. افزایش سطح سرمی استئوکلسین با کاهش چگالی معدنی استخوانی در ارتباط است.
آلکالن فسفاتاز ALP (آلکالن فسفاتاز) : در بسیاری از بافت ها وجود دارد اما بیشترین غلظت آن در کبد، اپیتلیوم مجرای صفراوی، استخوان، مخاط روده و جفت می باشد. این آزمایش آنزیمی برای تشخیص اختلالات کبدی و استخوانی حائز اهمیت است. استخوان معمول ترین منبع خارج کبدی ALP بوده و رشد استخوانی جدید با افزایش سطح ALP همراه است.
PTH : PTH تنها هورمونی است که توسط غده پاراتیروئید در پاسخ به هیپوکلسمی (کاهش کلسیم خون) ترشح می شود. هنگامیکه سطح کلسیم سرم به حد طبیعی باز می گردد. PTH نیز کاهش می یابد. بنابراین PTH یکی از عوامل موثر بر سوخت و سازکلسیم است.
Vit D: نقش اصلی ویتامین D کمک به جذب کلسیم و فسفر و به میزان کمتری منیزیوم در بدن می باشد. این ویتامین همچنین برای رشد و سلامت استخوان ها، تنظیم عملکرد سیستم ایمنی و پیشگیری از برخی سرطان هاست. فقر ویتامین D، باعث نرمی استخوان، ناهنجاری های استخوانی و کاهش توانایی بازسازی و ترمیم استخوان خواهد شد.
TSH: پرکاری تیروئید از بیماری هایی است که باعث ایجاد عوارض در استخوان می شود.هورمون تیروئید مستقیما باعث تحریک عامل استخوانی می شود. همچنین به نظر می رسد TSH اثر مستقیم در تشکیل و تحلیل استخوان از طریق رسپتور TSH بر روی استئوبلاست و پیش ساز استئوکلاست دارد.