آشنایی با ویتامین B6

ویتامین های گروه ب در عملکرد فیزیکی و روانی فرد نقش مهمی دارند که مهمترین نقش آنها کمک به متابولیسم، عملکرد عصبی، کبد، سلامت پوست، چشم و افزایش سطح انرژی است.ویتامین B6که همان پیریدوکسین است است شامل ترکیباتی مانند پیریدوکسال 5 فسفات و پیریدوکسامین است. این ترکیبات نقش مهمی در فعالیت های زیستی بدن دارند. ویتامین  B6در فعالیتهای فیزیکی مانند حرکت و صرف انرژی برای جریان خون و همچنین در عملکرد فکری نقش مهمی دارد.ویتامینB6  در بهبود حالات روحی، سلامت دستگاه عصبی، ساخت هموگلوبین، سوخت و ساز، تنظیم قند خون، تسکین و کاهش درد و ساخت پادتن ها برای محافظت از بدن در برابر بیماری ها نقش خیلی موثری دارد.کمبود ویتامین B6 در کشورهایی که مردم آنها دچار سوء تغذیه هستند و کالری کافی دریافت نمی کنند شایع تر است. اما در کشورهایی مانند کشورهای غربی این ویتامین به اندازه کافی و حتی بیشتر نیز مصرف می شود.دوز مناسب مصرف این ویتامین در بزرگسالان 1.3 میلی گرم در روز می باشد. این میزان از ویتامین B6 با تغذیه طبیعی و دریافت کالری کافی در بدن تامین می شود. به همین علت این میزان در افراد سالخورده که با افزایش سن دچار کاهش اشتها می شوند کمتر است  و آنها در معرض بیشتر خطر ابتلا به بیماری های ناشی از کمبود ویتامین B6 هستند. اختلال در دستگاه عصبی بر اثر کمبود ویتامین B6 از جمله مضرات فقدان این ویتامین است.کمبود این ویتامین چندان شایع نیست اما کمبود آن در دراز مدت سبب بروز اختلالاتی می شود که در زیر عنوان می شود:
• تغییرات در خلق و خو و روحیه مانند تحریک پذیری و افسردگی
• دردهای عضلانی
• احساس خستگی؛ این حالت به علت کمبود گلبول های قرمز خون که وظیفه اکسیژن رسانی را در بدن دارند رخ می دهد که در نتیجه آن انرژیس به بدن باز می گردد. کمبود ویتامین B6 سبب کاهش این عنصر در بدن می شود.
• کم خونی
• بیماری های پوستی و خشکی پوست
• قاعدگی های دردناک بر اثر بدتر شدن علائم PMS ناشی از کمبود ویتامینB6
• اختلال در دستگاه عصبی و بروز اختلالات روانی و عصبی مانند تشنج، درد های مزمن و میگرن، اختلالات روحی و افسردگی.
• بروز بیماری های قلبی و روماتیسم مفصلی که این حالت به علت کمبود ویتامین B6ناشی از افزایش سن در سالمندان شایع تر است. همچنین افزایش خطر ابتلا به آلزایمر و زوال عقل در بین این گروه سنی. توجه داشته باشید از آنجایی که افراد مسن بیشتر در معرض کمبود ویتامین B6 هستند توصیه می شود این افراد در صورت کاهش اشتها و وزن و مشکلات ناشی از سوء تغذیه به پزشک مراجعه کنند تا احتمال کمبود ویتامین B6در آنها مورد بررسی قرار گیرد.
فواید مصرف ویتامین B6 و اثرات آن:
1. سلامتی رگ های خونی
در ساختار خون نوعی ترکیب به نام هموسیستئین وجود دارد که نوعی اسد آمینه است و با مصرف غذاهای پروتئینی مانند گوشت تامین می شود. اما بالا بودن سطح این ترکیبات در خون باعث ایجاد التهابات، پیشرفت بیماری های قلبی و رگ های خونی می شود و در نهایت منجر به حمله قلبی می شود. ویتامین B6سطح این ترکیب را تنظیم می کند.در صورت کمبود ویتامینB6  این ترکیب در بدن به لایه پوششی رگ های خونی آسیب می زند. این آسیب ممکن است باعث تولید پلاک های خطرناک و در نتیجه سبب حملات قلبی و سکته مغزی شود.وجود ویتامین هایی مانند B6 و فولات در بدن تا حد زیادی از غلظت این ترکیب می کاهد. با کاهش هموسیستئین در رگها اسیب کمتری به آنها وارد شده و سالم تر می باشند. ویتامین B6 در کنترل کلسترول و فشار خون خیلی موثر است. این دو فاکتور یعنی فشار خون و کلسترول بالا سبب ابتلا به بیماری های قلبی می شود.
2. کمک به بهبود حالات روحی
ویتامین B6نقش موثری در تولید هورمون های سروتونین و نوراپی نفرین دارد و این هورمون ها به هورمون های شادی نیز معروف هستند و به بهبود حالات روحی و ایجاد شادی و افزایش انرژی و تمرکز نیز کمک می کنند. داروهای ضد  افسردگی نیز مانند ویتامین B6 عمل می کنند یعنی در بدن تولید هورمون سروتونین می کنند. هورمون سروتونین باعث  ایجاد ثبات حالات روحی فرد و پیشگیری از بیماری های روحی و  روانی می شود. در نتیجه مصرف ویتامینB6 باعث بهبود حال روحی، کاهش درد، جلوگیری از کاهش انرژی و افزایش تمرکز می شود.
3. بهبود فعالیت های فکری و حافظه
ویتامین  B6در بهبود عملکرد مغز و تقویت حافظه نقش موثری دارد. این امر در مورد افراد مسن که بیشتر در معرض خطر ابتلا به آلزایمر و فراموشی و اختلالات شناختی هستند اهمیت دارد. ویتامینB6 با کمک به کنترل و تنظیم سطح هموسیستئین باعث بهبود عملکرد مغز می شود. زیرا میزان بالای این ترکیب علاوه بر اینکه سبب بروز بیماری های قلبی می شود می تواند به دستگاه عصبی مرکزی هم آسیب برساند. مصرف ویتامین B6 در کودکانی که دچار اختلالات رفتاری و یادگیری هستند، می‌تواند مفید باشد. محققان معتقدند کمبود سروتونین در کودکان ممکن است باعث برخی اختلالات رفتاری مانند اختلال کم‌ توجهی-‌بیش‌ فعالی شود.
4. درمان کم خونی
یکی از نشانه های کم خونی احساس خستگی و کمبود انرژی است. گفتیم که ویتامین B6 در ساختن هموگلوبین در خون نقش مهمی دارد. هموگلوبین در خون توسط گلبول های قرمز حمل می شود و وظیفه آن اکسیژن رسانی به سلول های بدن است. کم خونی در نتیجه کمبود ویتامینB6 با مصرف مکمل های این ویتامین رفع می شود و یا باعث جلوگیری از بروز آن می شود.
5. سلامت چشم ها
یکی از مهم ترین فواید مصرف ویتامینB6  پیشگیری از بروز مشکلات چشمی است .برخی از بیماری های چشمی به علت کمبود مواد غذایی مناسب و یا رژیم غذایی نامناسب است. ویتامین B6 و برخی ویتامین ها در پیشگیری از بروز مشکلات و بیماری های چشمی بسیار موثر هستند. برخی از بیماری های چشمی که بر اثر افزایش سن بروز می کند مانند پیرچشمی و یا دژنراسیون ماکولا را به تاخیر می اندازد.
6. درمان فشار خون بالا
مصرف ویتامینB6  سبب می شود تا جریان خون در بدن افزایش پیدا کرده و انسداد های رگ های خونی باز شود. این امر سبب کاهش فشار خون در افرادی که دچار فشار خون بالا هستند می شود و در نتیجه باعث جلوگیری از ابتلا به بیماری های قلبی می شود.
7. تسکین درد
ویتامین B6 به علت تاثیری که بر روی پیام رسان های کنترل درد در مغز دارد سبب کاهش درد می شود. افرادی که از درد های مفصلی به علت روماتیسم ناشی از التهابات مزمن هستند مصرف ویتامین B6 به آنها کمک می کند تا این درد در آنها کاهش یافته و تسکین شود.همچنین در دوران قاعدگی به علت بروز علائمی مانند درد سینه ها، حالت تهوع، گرفتگی عضلات، خستگی و سردرد و بروز جوش ها روی صورت، که این علائم به علائم سندروم قبل از قاعدگی شناخته می شوند با مصرف مکمل های ویتامین گروه ب مرتفع می شود. ویتامین B6 سبب افزایش جریان خون شده و با مدیریت هورمون ها باعث کاهش درد و تسکین آن می شود. توصیه می شود بانوان 10 روز قبل از شروع قاعدگی از مکمل های این ویتامین و ب کمپلکس استفاده کنند.
8. خواب راحت
ویتامین  B6همچنین در ساختن هورمون ملاتونین نیز نقش موثری دارد. هورمون ملاتونین باعث می شود تا ساعت بدن به صورت طبیعی تنظیم شود. این هورمون همزمان با تاریک شدن هوا در بدن ترشح می شود و به مغز اعلام می کند که وقت خواب است.
مصرف ویتامین B6سبب می شود تا ما به موقع بخوابیم و خواب راحتی داشته باشیم.
9. کاهش حالت تهوع دوران بارداری
مصرف ویتامین B6در زنان باردار سبب کاهش حالت تهوع می شود. طی آزمایشی که انجام شد به یک گروه از زنان باردار ویتامین B6داده شد و به گروه دیگر پلاسیبو داده شد. نتیجه این آزمایش نشان داد که زنانی که ویتامین B6 مصرف کرده بودند در 24 ساعت آینده کمتر دچار حالت تهوع شدند.
ویتامین B6 در چه غذاهایی یافت می شود؟
ویتامین  B6در اغلب موارد مواد غذایی وجود دارد به همین خاطر کمبود آن شایع نیست
این ویتامین در بیشتر غذاها وجود دارد و به همین دلیل نیز کمبود آن خیلی شایع نیست. افراد خیلی کم دچار کمبود این ویتامین می شوند مگر اینکه به علت مشکل جسمی از داروی خاصی مصرف کنند.
گوشت ها: گوشت گاو، جگر گاو، تن ماهی، سینه مرغ و بوقلمون،
دانه ها و حبوبات: نخود، نخود فرنگی، کنجد،تخمه آفتاب گردان، لوبیا چیتی، لوبیای سفید، گردو ، سویا و غلات، پسته، دانه گل تاج خروس، ذرت
میوه ها و سبزیجات: آووکادو، موز، سیب زمینی و سبزیجات نشاسته ای
مکمل های ویتامین B6
مکمل های ویتامین  B6 و گروه ب به صورت قرص ها و کپسول ها و برخی از این گروه به صورت آمپول نیز وجود دارد. میزان  مصرف این مکمل ها باید تحت نظر پزشک تعیین شود.
اما توصیه می شود که این مکمل ها را به همراه مواد غذایی طبیعی حاوی ویتامین ب مصرف کنید تا بهتر جذب بدن شود.

ریحانه مقتدری_واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی نوبل