۹ مرداد روز جهانی انتقال خون

اهدای خون همچنین می تواند در کشف بیماری های نهفته در اهدا کنندگان خون کاملاً مؤثر باشد. هر فرد سالم می تواند در هر سال تا چهار بار با فاصله هشت هفته (دو ماه) خون اهدا کند . مهمترین هدف انتقال خون در ایران تأمین خون و فرآورده های سالم آن با بهترین کیفیت استاندارد مطابق با موازین تعیین شده بین المللی برای بیماران و نیازمندان و همچنین ترویج طب انتقال خون است.
 انتقال خون چیست؟
انتقال خون در پزشکی جنبه حیاتی دارد و در موارد خاص توسط پزشک معالج تجویز می گردد.خون به اجزاء متفاوتی قابل تجزیه است که ممکن است به تنهایی یا به طور کامل در شرایط مختلفی به بیماران تزریق گردد. اجزاء خون به طور عمده عبارت اند از:
گلبول های قرمز ( برای کم خونی ها یا خونریزی ها) ،پلاکت ها ( برای بیماری های خونریزی دهنده، هنگامی که شمارش پلاکتی کاهش یافته است) وپلاسما ( که برای تأمین پروتئین های خون به کار می رود(
 فواید اهدای خون چیست؟
مهمترین فایده اهدای خون، نجات زندگی و کسب رضایت الهی و از فواید دیگر اهدای خون آگاهی از سلامت جسمانی می باشد که از طریق کنترل های زیر انجام می پذیرد:
۱- ضربان قلب
۲- فشار خون
۳- دمای بدن
۴- تشخیص کم خونی و نوع گروه خونی.
 آیا انتقال خون ایمن است؟
سازمان انتقال خون در ایران کلیه اهداء کنندگان را مورد بررسی قرار می دهد تا ایمنی اهداء کنندگان و دریافت کنندگان تأمین گردد. تمامی خون های اهداء شده ، در آزمایشگاههای سازمان برای اطمینان از سلامت تحت آزمایشات ذیل قرار می گیرد :
۱ – HIV (ایدز)
۲- هپاتیت B
۳- هپاتیت C
۴- سیفلیس
۵- گروه بندی خون
 هنگام اهداء خون ، اهداء کننده باید به سؤالاتی که در مورد وضعیت سلامت وی پرسیده می شود پاسخ دهد. این سؤالات برای تشخیص و بررسی اهداء کنندگان پر خطر طرح شده است.
 برخی شرایط اهداء خون:
۱- حداقل سن ۱۷ سال و حداکثر سن ۶۵ سال
۲- حداقل وزن ۵۰ کیلوگرم
۳- فواصل اهداء خون هر ۸ هفته یک بار است ؛ مشروط بر این که تعداد دفعات اهداء در طول یک سال از ۴ بار تجاوز ننماید.
۴- عدم کم خونی که با انجام آزمایش مشخص می شود.
در صورت وجود سابقه موارد زیر در فرد اهداء کننده ، حتماً پزشک انتقال خون باید در جریان امر قرار بگیرد:
۱- مصرف برخی داروها
۲- آلرژی های مهم مانند آسم، تب یونجه و …
۳- فشارخون بالا
۴- دیابت
۵- بیماری های قلبی، ریوی، کلیوی و کبدی
۶- سابقه تزریق خون و فرآورده های آن
۷- خالکوبی و حجامت
۸- سابقه اعتیاد به مواد مخدر تزریقی
۹- سابقه صرع یا تشنج
۱۰- سابقه تماس جنسی مشکوک
۱۱- سابقه جراحی در شش ماه اخیر
۱۲- دوران حاملگی و شیردهی
اهدای اتولوگ چیست؟
روشی است که در آن بیمار خون خود را اهداء می کند و خون تا زمانی که وی به آن احتیاج دارد در شرایط مناسبی نگهداری می شود. اتولوگ برای بیمارانی که جهت عمل های جراحی اختیاری آماده می شوند، قابل انجام است.
در این روش بیمار باید توسط پزشک معاینه شود تا از سلامت خود اطمینان حاصل نماید. بیمارانی که از خون خود استفاده می کنند ایمن ترین خون ممکنه را به خود تزریق می کنند. خطرات احتمالی ( به واسطه اجزاء خون مانند گلبول های سفید، پلاکت ها و پروتئین سرم ) با تزریق خون اتولوگ حذف می شود.
قبل از اهدای خون ، اهداء کنندگان چه کارهایی باید انجام دهند؟
اهدای خون تجربه لذت بخشی است ؛ پس باید به خاطر داشته باشید: قبل از اهدای خون یک غذای مناسب بخورید و میزان آب بیشتری نسبت به روزهای گذشته میل کنید. اگر ممکن است از خوردن آسپرین به مدت ۴۸ ساعت قبل از اهدای خون خودداری فرمائید. نام و مقدار داروهای مصرفی خود را به یاد داشته باشید.خوردن دارو از اهدای خون جلوگیری نمی کند ولی علت مصرف آن ممکن است از اهدای خون جلوگیری نماید.
مراحل اهدای خون:
اهدای خون یک روند ساده و ایمن است و تقریباً ۴۵ تا۶۰ دقیقه زمان لازم دارد. وسایل مورد استفاده ، یکبار مصرف و استریل هستند . ابتدا فرم ثبت نام توسط بیمار تکمیل می گردد سپس بیمار به چند سؤال در ارتباط با سلامتی خود پاسخ می گوید و معاینه بالینی ساده شامل: اندازه گیری فشارخون، دمای بدن و نبض به علاوه یک نمونه خون برای تشخیص کم خونی از بیمار انجام می شود. اهداء کننده روی تخت دراز کشیده و محل خونریزی توسط ماده آنتی سپتیک ، ضدعفونی می شود. و سپس در عرض ۶ تا۱۰ دقیقه خونگیری به عمل می آید.
 مصرف کنندگان اصلی خون و فرآورده های آن در ایران
۱- بیماران تالاسمی
۲- بیماران مبتلا به انواع هموفیلی
۳- بیماران دیالیزی
۴- بیماران نیازمند به جراحی های بزرگ ( قلب ، کلیه ، مغز استخوان ، و زنان )
۵- مبتلایان به بیماری های خونریزی دهنده
۶- نوزادان مبتلا به زردی ناشی از ناسازگاری خون مادر و جنین
۷- پیوند اعضاء
۸- سوختگی های شدید
۹- کم خونی های مزمن
۱۰- انواع سرطان ، به خصوص در مرحله شیمی درمانی
 دستورالعمل برای اهداء کنندگان بعد از اهدای خون  :
۱- چند ساعت بعد از اهدای خون میزان مایعات بیشتری نسبت به قبل بنوشید .
۲- بعد از اهدای خون غذای سالمی میل کنید  .
3- اگر در محل اهدای خون خود ( بازو) خونریزی وجود دارد دست خود را ۳ تا ۵ دقیقه بالا بگیرید و فشار دهید.
4- اگر حالت غش یا گیجی دارید به صورتی بنشینید که سر شما بین زانوهایتان قرار گیرید. و یا به نحوی دراز بکشید که سر شما پایین تر از بدنتان قرار بگیرد.
5- فعالیت های معمول خود را می توانید بعد از نیم ساعت از سر بگیرید. در هر حال از هرگونه فعالیت شدید در ادامه روز خودداری کنید.
6- اگر بعد از اهدای خون حال خوبی نداشتید ، می توانید با مرکز انتقال خون محل خود تماس بگیرید و با پزشک یا پرستار حاضر در مرکز مشاوره کنید.
7- اگر خونمردگی یا خونریزی در زیر پوست مشاهده شد ، در ۲۴ ساعت اول بعد از اهداء ، از کمپرس سرد برای محل مذکور استفاده کنید .  بعد از ۲۴ ساعت اول ، استفاده از کمپرس گرم در رفع علائم کمک می کند .