چرا نوزاد شما در شش ماه اول فقط به شیر مادر نیاز دارد؟

 شیردهی یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تغذیه در دوران کودکی است که تمام مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و تکامل سالم را به نوزادان می‌رساند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) و یونیسف توصیه می‌کنند که نوزادان در شش ماه اول زندگی خود به‌صورت انحصاری با شیر مادر تغذیه شوند. این بدان معناست که در این دوره، نوزاد فقط شیر مادر دریافت کند و هیچ غذای کمکی یا حتی آب به او داده نشود. شیردهی انحصاری مزایای فراوانی برای نوزاد و مادر دارد؛ از تقویت سیستم ایمنی و کمک به رشد سالم گرفته تا کاهش خطر ابتلا به بیماری‌ها. در همین راستا، با دکتر وایشالی شارما، متخصص زنان و ناباروری (MD از AIIMS)، گفت‌وگویی داشتیم که در آن اهمیت شیردهی انحصاری را توضیح داده است.

برتری تغذیه‌ای شیر مادر

شیر مادر، غذایی کامل و بی‌نقص برای نوزادان است. این ماده مغذی شامل ترکیب ایده‌آلی از پروتئین‌ها، چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که همگی برای رشد و تکامل کودک ضروری‌اند. با رشد نوزاد، ترکیب شیر مادر نیز تغییر می‌کند تا نیازهای تغذیه‌ای او را برآورده سازد.
• آغوز: نخستین شیری که مادر تولید می‌کند، «آغوز» نام دارد و سرشار از آنتی‌بادی‌ها، پروتئین‌ها و مواد مغذی حیاتی است که باعث تقویت سیستم ایمنی نوزاد شده و به رشد سالم دستگاه گوارش او کمک می‌کند.
• هضم آسان: برخلاف شیر خشک، شیر مادر به‌راحتی هضم می‌شود و خطر مشکلات گوارشی مانند یبوست و اسهال را کاهش می‌دهد.
• اسیدهای چرب ضروری: شیر مادر حاوی اسید دوکوزاهگزانوئیک (DHA) و اسید آراشیدونیک (ARA) است که برای رشد مغز و بینایی نوزاد حیاتی‌اند.

تقویت ایمنی و کاهش بیماری‌ها

شیر مادر سرشار از آنتی‌بادی‌ها، گلبول‌های سفید و ترکیبات تقویت‌کننده سیستم ایمنی است که نوزاد را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها محافظت می‌کند.
• پیشگیری از عفونت‌ها: شیردهی انحصاری خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های گوش و بیماری‌های گوارشی را کاهش می‌دهد.
• کاهش خطر بیماری‌های مزمن: نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، در آینده کمتر به آلرژی، آسم، دیابت و چاقی مبتلا می‌شوند.
• کاهش مرگ‌ومیر نوزادان: مطالعات نشان داده‌اند که شیردهی انحصاری خطر سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) و سایر بیماری‌های تهدیدکننده زندگی را کاهش می‌دهد.
طبق تحقیقی که در Clinical Nutrition Open Science منتشر شده، تقریباً 98.1 درصد از نوزادانی که به‌صورت انحصاری از شیر مادر تغذیه شده‌اند، هیچ علائم آلرژیکی نداشتند. در مقابل، 40.5 درصد از نوزادانی که به‌طور کامل از شیر مادر تغذیه نشده بودند، به نوعی از آلرژی مبتلا شدند، از جمله آلرژی‌های غذایی (12.8 درصد)، درماتیت آتوپیک (12.8 درصد) و آسم (10.6 درصد). شیردهی موجب افزایش وزن سالم، کاهش خطر چاقی در کودکان و بهبود رشد شناختی می‌شود. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند، معمولاً ضریب هوشی (IQ) بالاتری دارند و عملکرد مغزی بهتری را تجربه می‌کنند زیرا شیر مادر حاوی مواد مغذی و هورمون‌های ضروری برای رشد مغز است.

مزایای شیردهی برای مادران

شیردهی نه‌تنها برای نوزاد مفید است، بلکه مزایای چشمگیری برای مادران نیز دارد. در ادامه، دکتر شارما به برخی از این فواید اشاره می‌کند:
• تسریع در بهبودی پس از زایمان: شیردهی باعث انقباض رحم شده و به کاهش خونریزی پس از زایمان و بهبودی سریع‌تر مادر کمک می‌کند.
• کاهش خطر بیماری‌ها: مادرانی که شیردهی دارند، کمتر در معرض سرطان پستان و تخمدان، پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی-عروقی قرار می‌گیرند.
• کمک به کاهش وزن: شیردهی کالری اضافه می‌سوزاند و به مادران کمک می‌کند سریع‌تر به وزن پیش از بارداری خود بازگردند.

تقویت پیوند عاطفی بین مادر و نوزاد

شیردهی پیوند عاطفی عمیقی بین مادر و نوزاد ایجاد می‌کند. دکتر شارما توضیح می‌دهد: «تماس پوست با پوست هنگام شیردهی، موجب ترشح هورمون اکسی‌توسین (معروف به هورمون عشق) می‌شود که باعث تقویت رابطه عاطفی بین مادر و کودک و کاهش استرس می‌شود. این پیوند عاطفی به نوزاد احساس امنیت و آرامش داده و رشد روانی و احساسی سالمی را برای او به همراه دارد.» علاوه بر این، شیردهی خطر افسردگی پس از زایمان را کاهش داده و با تنظیم هورمون‌ها، احساسات مثبت مادر را تقویت می‌کند.

جمع‌بندی

شیردهی انحصاری در شش ماه اول زندگی برای سلامت نوزاد ضروری است و مزایای تغذیه‌ای، ایمنی و رشدی بی‌نظیری را فراهم می‌کند. این کار نه‌تنها سلامت کودک را تضمین می‌کند، بلکه پیوند عاطفی میان مادر و نوزاد را تقویت کرده و مزایای بلندمدتی برای هر دو به همراه دارد. تشویق و حمایت از شیردهی، می‌تواند به ایجاد نسل‌هایی سالم‌تر در آینده منجر شود.»