از انتقال تا درمان شپش سر

 کودکان دبستانی آسیب پذیرترین گروه سنی در خصوص آلودگی به شپش هستند و تماس نزدیک و طولانی مدت آنها با هم، شایع ترین و اصلی‌ترین راه انتقال این آلودگی است. شپش نوعی انگل است که از خون تغذیه می کند و به موهای سر انسان می چسبد. آلودگی به شپش بیماری محسوب نمی شود؛ بلکه نوعی آلودگی است که با تشخیص و اقدام به موقع قابل کنترل و پیشگیری است. شپش به عنوان یک انگل می تواند در سر و یا سایر نقاط بدن مستقر شود، اما مهم ترین شکل آلودگی، شپش سر است که در جوامع مختلف به خصوص در مدارس می تواند مشکل ساز شود.

انتقال شپش از دو راه مستقیم و غیر مستقیم صورت می گیرد:

راه مستقیم از طریق تماس با فرد آلوده و افراد آلوده به شپش سر است که فرد اغلب دچار خارش شدید در پوست سر می شود. گاهی این خارش شدید منجر به زخمی شدن پوست سر و ایجاد عفونت های دیگر می شود. لازم است خانواده ها در صورت مشاهده علائم، به نزدیک ترین مرکز خدمات جامع سلامت یا به مراقبان سلامت مدرسه مراجعه کنند و از کارشناسان بهداشت کمک بگیرند.
راه غیرمستقیم از طریق تماس با اشیا یا لباس های آلوده مثل کلاه، شال، روسری، روبالشتی، شانه، حوله و ملحفه است.
برای مدارس و مکان های مشابه، گروهی از کارشناسان بهداشت اعزام می شوند و دانش آموزان را معاینه می کنند. برای معاینه، دستگاه یا آزمایش خاصی لازم نیست، بلکه با معاینه دقیق پوست سر و یافتن تخم و یا شپش بالغ تشخیص قطعی و غربالگری افراد انجام می شود و توصیه های بهداشتی برای درمان افراد آلوده و جلوگیری از آلودگی سایرین انجام می شود.
اگر در فردی آلودگی به شپش سر تشخیص داده شد، درمان آن استفاده از نوعی شامپو به نام «پرمترین  یک درصد»، «دایمتیکون»، «نیکسترین»، «نیکسامل» و  موارد مشابه است که در سیستم بهداشتی و داروخانه های سطح شهر وجود دارد.
روش استفاده از شامپو پرمترین به این صورت است که فرد آلوده داخل حمام کمی موهایش را خیس کرده و بعد از آن تمام موهای سر و به ویژه پوست سر را به این شامپو آغشته کرده و به مدت ده دقیقه صبر می کند و سپس آبکشی کامل انجام می دهد و پس  از خروج از حمام، فرد باید با استفاده از یک شانه دندان ریز که اغلب به همراه شامپو ارائه می شود، با دقت تمام موها را شانه بزند.
توصیه شده موها را کمی به سرکه آغشته و بعد شانه بزنند. به این ترتیب تخم های شپش که به موی سر چسبید و در اثر شامپو زدن هم از بین نرفته است، جدا می شود.
همچنین  لازم است هفت روز بعد، مجدداًدانش آموز معاینه شود و در صورت مشاهده تخم های شپش درمان تکرار شود. غیر از فرد آلوده، اعضای خانواده او هم باید همین درمان را دریافت کنند، چون اغلب مشاهده می شود که یک نفر در مدرسه آلوده شده و دیگر اعضای خانواده هم آلوده می‌شوند و آن ها هم آلودگی را به دیگران منتقل می کنند.
بنابراین لازم است همه اعضای خانواده این درمان را انجام دهند تا آلودگی به طور کلی حذف شود. همچنین لازم است تمامی وسایل شخصی از جمله مقنعه، روسری، ملحفه، روبالشی، کلاه و عروسک های پارچه ای را 20 دقیقه در آب جوش گذاشته و سپس آنها را بشوییم یا در یک کیسه پلاستیکی گذاشته و برای دو هفته سر کیسه ببندیم. در آخر باید همه وسایل، به ویژه در قسمت درزها را اتو کنیم.
برای پیشگیری از آلودگی به شپش ضمن تاکید بر رعایت بهداشت فردی، حمام مرتب و رعایت بهداشت مو بسیار لازم است.
چنانچه در دانش آموز و یا دیگر اعضای خانواده علائم مشکوک به آلودگی به شپش مشاهده شد، هرگز آن را پنهان نکنید و بیهوده  نگران تبعات و عواقب اجتماعی آن نباشیم و هر چه زودتر به مراقبان بهداشت اطلاع داده شود تا کارشناسان بهداشت موارد آلوده را مشخص و هر چه سریع تر درمان را آغاز و از ابتلای دانش آموزان دیگر پیشگیری کنند.