این ۱۰ عامل سلامت و جان ما را تهدید می‌کنند

 مردم سراسر جهان با تهدیدها و چالش‌های متعددی در حوزه سلامت روبرو هستند؛ از افزایش آمار چاقی گرفته تا دیابت، سرطان، آلودگی هوا، شیوع بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسیناسیون و حتی مقاومت دارویی. سازمان جهانی بهداشت (WHO) در سال 2019 عواملی را که روی سلامت و حیات انسان‌ها تاثیر می‌گذارند، دسته‌بندی و منتشر کرد. عواملی که هر کدام به تنهایی تهدید بزرگی برای سلامت و جان انسان محسوب می‌شوند. در این گزارش نگاهی به 10 عامل مهم‌تر انداخته‌ایم که سازمان جهانی بهداشت از آنها به عنوان تهدید در سال 2019 یاد کرد اما هنوز بعد از گذشت 6 سال هنوز جزو تهدیدات اصلی بشر به شمار می‌روند و همچنان راه حل کاربردی و مشخصی برای آنها پیدا نشده است.

آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی

آلودگی هوا چهارمین علت مرگ زودرس در دنیا شناخته می‌شود. در ایران سالانه حدود 45 هزار نفر در کشور به دلایل منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. طبق آمارها از هر 10 نفر، 9 نفر در ایران دچار آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا می‌شوند و یکی از این آسیب‌ها بیماری‌های تنفسی هستند. علاوه بر این، نتایج مطالعات نشان می‌دهد که قرار گرفتن مزمن و طولانی‌مدت در معرض ذرات آلاینده به خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی و تنفسی کمک می‌کند و به‌ طور خاص با فشارخون بالا مرتبط است.

بیماری‌های غیرواگیر

منشأ بیش از 70 درصد موارد مرگ و میر در جهان، ابتلا به بیماری‌های غیرمسری مانند دیابت، سرطان و ناراحتی‌های قلبی عروقی است. بیش از 15 میلیون نفر از افرادی که به دلیل ابتلا به بیماری غیرمسری جان خود را از دست می‌دهند، بین 30 تا 69 سال سن دارند. رژیم غذایی نامناسب، کم‌تحرکی، آلودگی هوا، سیگار کشیدن و مصرف الکل 5 عامل موثر در افزایش میزان بیماری‌های غیرمسری هستند.

شیوع مجدد آنفلوآنزا در جهان

بیماری آنفلوآنزا از سال ۱۹۱۸ که برای اولین بار از اسپانیا شیوع پیدا کرد و بعد در جهان منتشر شد، تا الان همچنان یکی از دغدغه‌های بشر است. این ویروس تنها طی یک سال؛ یعنی از 1918 تا 1919 یک‌سوم مردم جهان را دچار خود کرد؛ یعنی رقمی حدود ۵۰۰ میلیون نفر. متخصصان علوم پزشکی هشدار داده‌اند که آنفلوآنزا عامل بیماری‌زایی است که به احتمال زیاد در آینده نزدیک باعث ایجاد یک بیماری همه‌گیرِ جدید خواهد شد. بسیاری از متخصصان دنیا احتمال می‌دهند که یک سویه از ویروس آنفلوآنزا، علت شیوع بعدی بیماری‌های عفونی مرگبار در سطح جهان خواهد بود.

زندگی در محیط‌های شکننده و آسیب‌پذیر

سازمان جهانی بهداشت تخمین می زند که یک میلیارد و 600 میلیون نفر از ساکنان کره زمین در مناطقی زندگی می کنند که مسائل سیاسی و اجتماعی و ضعف خدمات پزشکی، آنها را از خدمات اولیه و اساسی بهداشتی محروم کرده است. مناطق درگیر جنگ یا مناطقِ با سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی ضعیف، با خطرات بهداشتی بالاتری از کمبود زیرساخت‌ها و دسترسی به مراقبت مواجه هستند که میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

مقاومت میکروبی

مقاومت بدن در برابر داروهای ضد میکروبی، یکی از 10 خطر اصلی برای بهداشت ساکنان زمین محسوب می‌شود. اهمیت این موضوع تا حدی است که شاخص‌های ارزیابی میزان مقاومت ضد میکروبی در چارچوب اهداف توسعه پایدار گنجانده شده است. این مورد در حالی جزو تهدیدات سلامت و جان انسان شناخته شده که در ایران میزان مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها که یکی از دلایل مهم ایجاد مقاومت دارویی هستند، بالاتر از نرم جهانی است. طبق آمارها، حدود 40  در صد نسخه‌های پزشکی در کشور حاوی داروهای آنتی‌بیوتیک هستند.

ابولا و سایر پاتوژن‌های پرخطر

ابولا (Ebola) یک بیماری ویروسی است که پس از وارد شدن به بدن، نوعی بیماری تب‌دار و خونریزی‌دهنده ایجاد می‌کند و در 50 تا 90 درصد بیماران دارای علامت به مرگ منجر می‌شود. اکثر افرادی که تاکنون ابتلای آنان به ابولا تأیید شده، اهل کشورهای آفریقایی بوده‌اند.

کمبود مراقبت‌های بهداشتی اولیه

سازمان جهانی بهداشت می‌گوید؛ خدمات ناکافی در خصوص مراقبت‌های بهداشتی اولیه در بسیاری از کشورها مانع از دسترسی مردم به مراقبت‌های بهدشتی ضروری می‌شود و دستیابی به پوشش سلامت همگانی را دشوارتر می‌کند.

واکسن‌هراسی یا خودداری از تزریق واکسن

امتناع یا عدم تمایل به واکسیناسیون می تواند منجر به شیوع بیماری‌های قابل پیشگیری مانند سرخک شود. سازمان جهانی بهداشت همواره بر لزوم افزایش اعتماد عمومی نسبت به واکسن‌ها تاکید دارد.

تب دنگی

بروز تب دنگی به دلیل شهرنشینی، تغییرات آب و هوا و کنترل ناکافی پشه‌ها در سطح جهان در حال افزایش است. حدود 20 درصد از کل مبتلایان به این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. در ایران از ابتدای امسال تا پایان مهر بیش از 200 نفر در کل کشور به این بیماری مبتلا شدند که یک نفر از آنها جان خود را از دست داد. تب دنگی، دارای علائم مشابه آنفلوآنزا است که توسط پشه ماده آئدس به انسان منتقل می‌شود. پشه آئدس معمولا در طول روز به خصوص حوالی طلوع آفتاب و غروب فعال است. بنابراین در این زمان‌ها بیشترین احتمال گزیدگی و ابتلا به تب دنگی وجود دارد. تاکنون 7 میلیون ابتلا به تب دنگی در سرتاسر جهان گزارش شده و 140 کشور دنیا درگیر این بیماری هستند. ماه گذشته بود که وزارت بهداشت اعلام کرد؛ به‌ دلیل گسترش تبادلات اقتصادی و افزایش مسافرت به مناطق آلوده در خارج از مرزها، پشه آئدس به‌ سرعت در اکثر مناطق کشور تکثیر شده و احتمال همه‌گیری‌های گسترده در 3  تا 5 سال آینده خواهد بود.

اچ‌آی‌وی HIV

علیرغم پیشرفت بشر در کنترل و پیشگیری، HIV همچنان یک تهدید مهم است و گروه‌های خاصی در معرض خطر آن هستند. در ایران 40 هزار بیمار آلوده به ویروس HIV زندگی می‌کنند که 19 هزار نفر از آنها تحت درمان هستند. ایدز درمان قطعی ندارد اما با آموزش و اطلاع رسانی می توان از معرض خطر قرارگرفتن افراد به این بیماری پیشگیری کرد. از زمان شیوع این بیماری در جهان (سال 1983 ) تاکنون بیش از 70 میلیون نفر مبتلا شده‌اند و 35 میلیون نفر هم براثر ابتلا به آن فوت کرده‌اند. تحقیقات نشان داده که از هر 7 نفر مبتلا به این ویروس، یک نفر از بیماری خود خبر ندارد.