ورم معده یا گاستریت چیست؟

ورم معده (Gastritis) چیست؟

ورم معده یا گاستریت، به التهاب و تحریک پوشش داخلی معده گفته می‌شود که می‌تواند به صورت حاد یا مقطعی ایجاد شود. لازم به ذکر است، این التهاب به دلیل آسیب به لایه مخاطی محافظ معده رخ می‌دهد و در نتیجه، اسید معده با ترکیبات خود به بافت‌های زیرین آسیب‌ می‌رساند. توجه داشته باشید که ورم معده با علائم مختلفی بروز پیدا می‌کند و می‌تواند شامل درد یا سوزش در ناحیه بالای شکم، تهوع، استفراغ، نفخ و احساس ناراحتی پس از خوردن غذا باشد.

نشانه های ورم معده

حالا که می‌دانید ورم معده چیست، احتمالا به دنبال نشانه‌های ورم معده برای پی بردن به بیماری و نحوه درمان آن هستید. برخی از نشانه‌های رایج ورم معده عبارتند از:

درد معده

ورم معده معمولا با احساس درد و سوزش در ناحیه بالای شکم بروز می‌کند که اغلب پس از خوردن غذا یا به صورت ناشتا رخ می‌دهد. البته گاهی این درد به حالت سوزش سر معده شباهت دارد.

نفخ و احساس پری

با بروز این نشانه از ورم معده پس از مصرف مقدار کمی غذا، احساس سیری کامل به شما دست می‌دهد که معمولا با نفخ همراه است.

حالت تهوع

حالت تهوع و میل به استفراغ یکی از نشانه‌های شایع ورم معده است که می‌تواند خفیف تا شدید باشد. البته این حالت معمولا پس از صرف وعده‌های غذایی به وجود می‌آید. ضمنا در موارد شدید، ممکن است دچار استفراغ مداوم شوید که گاهی‌ به همراه خون یا مایع زرد رنگ صفرا است.

کاهش اشتها

التهاب و تحریک معده می‌تواند باعث کاهش میل به غذا خوردن شود. از طرفی، افزایش گاز در معده و تحریک آن می‌تواند باعث شود فرد بیشتر آروغ بزند.

سوهاضمه

احساس ناراحتی و سنگینی پس از خوردن غذا که ممکن است همراه با نفخ و درد خفیف باشد.

خونریزی معده

در گاستریت شدید، ممکن است معده دچار خونریزی شود و با علائمی مانند استفراغ خونی یا مدفوع سیاه همراه شود. این نشانه بسیار خطرناک است و باید با مراجعه به پزشک، درمان شود.

چرا به ورم معده دچار می شویم؟

ورم معده یا گاستریت به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که التهاب و آسیب به مخاط معده را همراه دارد. در ادامه به دلایل اصلی بروز ورم معده می‌پردازیم:

عفونت باکتریایی

یکی از شایع‌ترین دلایل گاستریت، عفونت باکتریایی معروفی به نام هلیکوباکتر پیلوری است. این باکتری به مخاط محافظ معده آسیب می‌زند و باعث تحریک و التهاب آن می‌شود. عفونت با این باکتری در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به زخم معده و حتی سرطان معده شود.

مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

داروهایی مانند ایبوپروفن و آسپرین، اگر برای مدت طولانی و بدون نظارت پزشک مصرف شوند، می‌توانند به مخاط معده آسیب بزنند و سبب التهاب و گاستریت شوند. بنابراین، مصرف این داروها را تنها پس از تجویز پزشک مصرف کنید.

نوشیدن مشروبات الکلی

مصرف زیاد الکل باعث تحریک و آسیب به دیواره معده می‌شود و می‌تواند به مرور زمان موجب ورم معده گردد. ضمنا در صورتی که به ورم معده دچار باشید، الکل همچنین می‌تواند علائم گاستریت را تشدید کند.

استرس شدید و فشار روحی

استرس‌های شدید مانند جراحی‌های بزرگ، سوختگی‌ها، عفونت‌های شدید یا تروماهای جسمی می‌توانند باعث گاستریت استرسی شوند. این نوع گاستریت معمولاً در بیمارانی که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند، دیده می‌شود.

بیماری‌های خود ایمنی

برخی از بیماری‌های خودایمنی مانند ام اس، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند و موجب حمله به بافت‌های خودی بدن می‌شوند. همین موضوع باعث می‌شود که در برخی موارد، بدن به سلول‌های معده حمله کند و باعث التهاب و آسیب به بافت معده شود. این نوع گاستریت بیشتر در افرادی با زمینه‌های ژنتیکی خاص مشاهده می‌شود.

تغذیه ناسالم

مصرف مداوم غذاهای تند، چرب و اسیدی و همچنین خوردن غذا به صورت نامنظم و در وعده‌های غیراصولی می‌تواند مخاط معده را تحریک کند و به مرور زمان منجر به گاستریت شود.

عفونت‌های ویروسی

در برخی موارد، عفونت‌های ویروسی یا قارچی به خصوص در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است باعث التهاب معده شود.

روش های درمان ورم معده

برای درمان ورم معده بسته به علت بروز آن، روش‌های مختلفی وجود دارد که پس از مراجعه به پزشک، مشخص می‌شود. هدف از درمان ورم معده جلوگیری از شیوع و علائمی مانند کاهش التهاب، بهبود علائم و پیشگیری از عوارض بلندمدتی مانند زخم یا خونریزی معده است. در ادامه به روش‌های درمانی مختلف برای گاستریت و توضیح کامل هر یک می‌پردازم:

مصرف دارو

داروهای مختلفی می‌توانند در درمان ورم معده موثر باشند. نکته مهم این است که این داروها پس از تجویز پزشک شروع شوند و درمان غیرتخصصی نداشته باشید. زیرا این کار می‌تواند عواقب منفی زیادی به همراه داشته باشد. برخی از این داروها عبارتند از:

آنتی‌بیوتیک‌ها

اگر عامل گاستریت باکتری هلیکوباکتر پیلوری باشد، پزشک معمولاً آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین یا موارد شناخته شده دیگر را تجویز می‌کند تا عفونت از بین بروند. دوره درمان این داروها معمولا برای مدت کوتاهی مانند دو هفته تجویز می‌شود و با داروهای کاهش‌دهنده اسید معده همراه است.

آنتی‌ اسیدها

این داروها همانطور که از نام‌شان پیداست، اسید معده را خنثی می‌کنند و در کاهش سوزش معده و ناراحتی‌های ناشی از آن تاثیرگذار هستند. به طور معمول انواع مختلف آنتی اسید در مدت کوتاهی تاثیر خود را می‌گذارند اما نباید بیش از حد مصرف شوند.

داروهای مهارکننده

این داروها مانند امپرازول و لانسوپرازول، میزان تولید اسید معده را کاهش می‌دهند و به درمان التهاب کمک می‌کنند. معمولا این داروها به طور کلی برای درمان گاستریت مزمن و علائم شدید تجویز می‌شوند. از طرفی داروهایی مانند و رانیتیدین، تولید اسید معده را کاهش می‌دهند و به کاهش علائم گاستریت کمک می‌کنند.

تغییر سبک زندگی

همانطور که توضیح دادیم، مصرف غذاهای ناسالم در بروز بیماری‌های معده مانند ورم معده بسیار تاثیرگذار است. بنابراین، سبک زندگی سالم شامل موارد زیر می‌تواند در جلوگیری و درمان این بیماری موثر باشد:

پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده

افراد مبتلا یا مستعد ورم معده باید از مصرف غذاهای تند، چرب، اسیدی و نوشیدنی‌های کافئین‌دار و گازدار اجتناب کنند. زیرا این غذاها می‌توانند مخاط معده را تحریک کنند و التهاب را تشدید کنند.

کاهش مصرف الکل و پرهیز از سیگار

الکل و سیگار به پوشش معده آسیب می‌رسانند و می‌توانند باعث بروز یا تشدید گاستریت شوند. قطع مصرف این مواد می‌تواند به بهبود وضعیت معده کمک کند.

صرف وعده‌های غذایی منظم

خوردن وعده‌های غذایی کوچک اما مکرر به جای وعده‌های بزرگ و سنگین، در لحظه فشار کمتری به معده وارد می‌کند و می‌تواند به کاهش علائم گاستریت کمک کند.

مدیریت استرس

کاهش فشارهای عصبی ناشی از فعالیت‌های مختلف می‌تواند اعصاب معده را تحریک کند و در طولانی مدت موجب بروز بیماری‌هایی مانند ورم معده شود. گزینه‌های زیر در مدیریت استرس نقش به سزایی دارند:

یوگا

استرس می‌تواند گاستریت را تشدید کند. تمرینات تنفسی، مدیتیشن، یوگا و ورزش‌های آرامش‌بخش می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند و از التهاب معده بکاهند.

تکنیک‌های مدیریت استرس

یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس و انجام فعالیت‌های لذت‌بخش به کاهش فشارهای روانی کمک می‌کند و می‌تواند از بروز و تشدید گاستریت جلوگیری کند.

درمان گیاهی

در میان روش‌های مختلف درمان ورم معده، داروهای گیاهی جایگاه ویژه‌ای دارند. فراموش نکنید که مصرف این داروها نباید تداخلی‌ با داروهای شیمیایی ایجاد کند. برخی از مهم‌ترین این مواد گیاهی عبارتند از:

عسل

عسل خواص ضد باکتریایی دارد و می‌تواند به ترمیم مخاط معده و کاهش التهاب کمک کند. مصرف یک قاشق عسل طبیعی به صورت روزانه ممکن است برای معده مفید باشد.

دمنوش بابونه

بابونه خاصیت ضدالتهابی دارد و می‌تواند به آرامش معده و کاهش التهاب کمک کند.

زنجبیل طبیعی

زنجبیل به هضم بهتر کمک کرده و می‌تواند به کاهش تهوع و سوء هاضمه کمک کند. توجه داشته باشید که گاستریت معمولا با درمان‌های ذکر شده بهبود می‌یابد، اما در موارد مزمن یا شدید ممکن است درمان طولانی‌مدت‌تری نیاز باشد. تغییرات در سبک زندگی و مراقبت‌های تغذیه‌ای در کنار درمان دارویی می‌توانند نقش موثری در مدیریت و پیشگیری از گاستریت داشته باشند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

برای درمان ورم معده، بهتر است در صورت بروز علائم شدید یا پایدار به پزشک مراجعه کنید. در ادامه، مواردی که نیاز به مراجعه به پزشک دارند را شرح می‌دهم:

ادامه‌دار شدن علائم ورم معده

اگر علائمی مانند درد معده، سوزش، تهوع، یا احساس پری در معده بیش از یک هفته ادامه داشته باشند و بهبود نیابند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. علائم طولانی‌مدت ممکن است نشانه گاستریت مزمن یا حتی مشکلات جدی‌تری باشند.

دردهای شدید معده

در صورت تجربه درد شدید و ناگهانی در قسمت بالای شکم که به مرور زمان کاهش نمی‌یابد، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. این درد ممکن است نشانه زخم معده یا دیگر عوارض باشد.

استفراغ خونی

اگر در استفراغ خون مشاهده کردید یا مایع استفراغ به رنگ سیاه بود، این می‌تواند نشان‌دهنده خونریزی معده باشد که نیاز به درمان فوری دارد.

مدفوع خونی

مدفوع سیاه یا قیر مانند می‌تواند به دلیل خونریزی در دستگاه گوارش فوقانی باشد. در صورت مشاهده چنین حالتی باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

کاهش وزن شدید

اگر بدون دلیل مشخصی کاهش وزن داشته‌اید و همزمان علائم گاستریت نیز دارید، این وضعیت نیازمند بررسی پزشکی است، زیرا ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری باشد. ضمنا، اگر به طور مداوم احساس می‌کنید که اشتهای خود را از دست داده‌اید یا پس از خوردن مقدار کمی غذا احساس سیری شدیدی دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

عوارض عدم درمان ورم معده

عدم درمان ورم معده می‌تواند به عوارض جدی‌تری منجر شود. برخی از مهم‌ترین عوارض گاستریت درمان‌نشده عبارتند از:

زخم معده

التهاب طولانی‌مدت معده می‌تواند به تدریج باعث زخم شدن دیواره معده و روده دوازدهه شود. زخم‌های معده ممکن است درد شدید، سوزش و حتی خونریزی را به همراه داشته باشند و در صورت عدم درمان، عوارض خطرناکی ایجاد کنند.

خونریزی داخلی

التهاب مزمن معده ممکن است باعث خونریزی در لایه‌های داخلی معده شود. این خونریزی می‌تواند به شکل استفراغ خونی، مدفوع سیاه ظاهر شود. خونریزی گوارشی در صورت شدید بودن، به درمان اورژانسی نیاز دارد و ممکن است منجر به کم‌خونی شدید شود.

کم‌خونی شدید

ورم معده می‌تواند جذب برخی مواد مغذی مانند ویتامین B12 و آهن را مختل کند. کمبود ویتامین B12 منجر به کم‌خونی پرنیشیوز می‌شود که علائمی مانند ضعف، خستگی، تنگی نفس و مشکلات عصبی را به همراه دارد. ضمنا در گاستریت طولانی‌مدت و وخیم، ممکن است دیواره معده ضخیم‌تر شود و به تولید بیش از حد سلول‌ها در معده منجر شود. این وضعیت، که به گاستروپاتی هیپرپلاستیک معروف است، می‌تواند مشکلات گوارشی بیشتری ایجاد کند.

سرطان معده

التهاب مزمن ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری و آسیب‌های طولانی‌مدت به بافت معده، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد. این امر به ویژه در افرادی که گاستریت مزمن و درمان‌نشده دارند و عوامل خطر دیگری مانند زمینه‌های ژنتیکی وجود دارد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

پولیپ معده

ورم مزمن معده ممکن است به تشکیل پولیپ‌های معده منجر شود. برخی از انواع پولیپ‌ها می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند و ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد. از طرفی، عدم درمان گاستریت می‌تواند به مشکلات گوارشی مزمنی مانند سوء هاضمه، احساس سنگینی و نفخ معده منجر شود که کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

سخن پایانی

ورم معده یکی از بیماری‌های رایج معده است که در آن، لایه مخاطی معده آسیب می‌بیند و احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند زخم معده و حتی سرطان‌های معده تشدید می‌شود. خوشبختانه ورم معده در اکثر مواقع با نشانه‌هایی همراه است که درمان را راحت‌تر می‌کند.