بی اختیاری ادرار

 در تمامی افراد و در همه سنین انجام سونوگرافی هر ۶ ماه یک بار با مثانه پر و خالی ضروری است که با مراجعه به یک پزشک عمومی و انجام یک آزمایش ادرار ساده می‌توان این غربالگری را انجام داد که در صورت مشاهده موردی مشکوک، بیمار به متخصص مجاری ادرار و کلیه ارجاع داده می‌شود که بدین طریق می‌توان به آسانی از بروز بیماری‌های خطرناک در آینده جلوگیری کرد و همچنین مانع آسیب‌های جدی به کلیه‌ها شد.
این بیماری در خانم‌های بالای 35 سال که بارداری‌های متعدد و یا جراحی‌های لگنی داشته اند یا افرادی که به دلیل ابتلا به فشارخون دارو‌هایی مصرف می‌کنند که باعث ایجاد سرفه و افزایش فشار‌های شکمی می‌شود شایع است و شیوع آن از 18 درصد در خانم‌های خانه دار تا 50 درصد در آسایشگاه‌های سالمندان که بیماری‌های مختلف و اختلال حرکتی نیز دارند باعث گسترش این بیماری شده است. اگر فردی با سرفه، عطسه، خندیدن و یا ورزش و هر گونه فعالیت فیزیکی دچار بی اختیاری و نشت ادرار شود و در انجام فرایض دینی، مسافرت و تردد خارج از منزل و فعالیت‌های ورزشی باعث مزاحمت شود و فعالیت‌های عادی اش را با مشکل مواجه کند، دچار بی اختیاری ادراری شده است. بی‌اختیاری ادراری در زنان مسئله‌ای است که میلیون‌ها زن در جهان به آن مبتلا هستند و اکثریت این بیماران به علت شرم و حیا این مشکل خود را با کسی مطرح نمی‌نمایند درحالی که بسیاری از بی اختیاری‌های ادراری خفیف یا شدید با درمان سرپایی نیز قابل درمان هستند. اغلب ضعف عضلات کف لگن به علت حاملگی، یبوست به طور موقت و گذرا، سیگار، افزایش سن، چاقی و اختلالات عصبی، چون بیماری ام‌اس نیز سبب بی اختیاری ادراری می‌شود. در این روش بدون باز شدن شکم و از طریق زیر مجرای ادراری با وسیله مخصوص، نخ‌هایی از مثانه و رحم به قدام شکم آورده می‌شود و زیر پوست گره زده می‌شود و بدین طریق احشای لگنی بالا کشیده می‌شود که با بی حسی نخاعی کمر انجام می‌شود و عود مجدد آن تنها 2 درصد است که در روش‌های معمول 40 درصد عود مجدد وجود دارد لذا این شیوه بسیار ایمن‌تر و اثر بخش‌تر است.

انواع بی اختیاری ادراری

نوع اول: بی‌اختیاری ادراری همراه با فوریت (Urge) است که بیمار به محض احساس ادرار دچار ریزش ادرار می‌شود و قادر به کنترل ادرار تا رسیدن به دستشویی نیست. این نوع بی اختیاری در کودکان و دختربچه‌ها نیز شایع است که به بیش فعالی مثانه معروف است.
نوع دوم: بی اختیاری ادراری استرسی Stress Urinary Incontinence است که شایع‌ترین نوع بی اختیاری ادراری بوده که بیمار با سرفه، عطسه، خندیدن، دویدن، ورزش کردن و وزنه سنگین بلند کردن دچار بی‌اختیاری و نشت ادرار می‌شود که اغلب این افراد کسانی هستند که پس از حاملگی و یا زایمان و یا یائسگی دچار این نوع بی اختیاری ادراری می‌شوند.
در دوران یائسگی به علت فقدان هورمون استروژن این وضعیت بسیار شایع است و روزانه تعداد زیادی از خانم‌های یائسه با این نوع بی اختیاری ادراری به مطب مراجعه می‌کنند که اکثرا در خانم‌هایی با زایمان‌های مکرر و در سنین بالا مشاهده می‌شود.
نوع سوم: ترکیب 2 نوع بالا است (Mix) که هم مثانه بیش فعال است هم گردن مثانه کفایت لازم را ندارد و در خانم‌ها بیشتر شایع است که فرد اصلا احساس دفع ادرار ندارد و مدام بی اختیاری دارد.
افراد بالای 60 سال معمولا دچار فشار خون بوده و داروی ضد فشار مصرف می‌کنند که حجم ادرار را زیاد می‌کند و همچنین دارو‌هایی مثل کپتوپریل (Captopril) مصرف می‌کنند که ایجاد سرفه می‌کند و همه این‌ها باعث ایجاد فشار بیش از حالت عادی به مثانه می‌شود. از دست رفتن حالت ارتجاعی عضلات مثانه و پا است و همچنین کند شدن سیستم عصبی.

غربالگری ضروری است

مثانه یک عضو عضلانی بوده که کارش نگه داری ادرار است و وظیفه دارد حجم ورودی حدود 250 تا 300 سی سی ادرار را جمع کند و در شرایط مناسب با زنگ خطر احساس ادرار به فرد آن را تخلیه کند. اگر مثانه کار خود را به طور طبیعی انجام ندهد فرد دچار تکرر ادرار می‌شود. اختلالات مربوط به هرکدام از وظایف پُر شدن، خالی شدن و یا نگه داشتن فشار هنگام پُر شدن است که باعث آسیب‌های مخاطی و عضلانی مثانه می‌شود. مثانه که پُر می‌شود و خوب خالی نمی‌شود تکرر ادرار، درد‌های کلیه، عفونت‌های ادراری و برگشت ادرار از علائم آن است. مثانه‌هایی که کوچک هستند خیلی زودتر پُر می‌شوند که در افراد مسن معمول است. از دیگر علائم مشترک بین بچه‌ها و بزرگ تر‌ها بی‌اختیاری ادراری است و دیگری شب ادراری.

درمان

تشخیص دقیق نوع بی اختیاری ادراری مهم‌ترین مسئله در درمان موفق است. اگر شما به پزشک اورولوژیست مراجعه کنید و علائم تان را کاملا به پزشک توضیح دهید، او می‌تواند با تست‌های مختلف از جمله نوار ادراری و نوار مثانه نوع بی اختیاری ادراری شما و درمان آن را مشخص کند و علت ایجاد آن را نیز به شما توضیح دهد. درمان‌های مختلفی از قبیل درمان دارویی، درمان‌های فیزیوتراپی (تمرین عضلات کف لگن که عضلات ضعیف را قوی می‌سازد) و دیگر درمان‌های سرپایی و درمان‌های جراحی در موارد شدید، بی‌اختیاری شما را کاملا رفع می‌کند. یک زندگی سالم با تغذیه مناسب و فعالیت ورزشی کافی از دوران نوجوانی برای دختران و ورزش‌های مناسب در دوران پس از ازدواج و حاملگی می‌تواند پیشگیری کننده بی اختیاری ادراری در سنین بالا باشد. رژیم سرشار از ویتامین C سبب تقویت عضلات کف لگن و جلوگیری از بروز بی اختیاری ادراری می‌شود.

ابتلا به دیابت یکی از علل بروز بی اختیاری ادراری در افراد است.

در این افراد به علت اثراتی که افزایش قند خون روی سیستم عصبی ناحیه ادراری دارد، می‌تواند با اختلال در کارکرد مثانه، منجر به بی اختیاری ادراری شود که لازم است در این زمینه نیز اقدامات کامل جهت تشخیص و درمان به عمل آورد. در این صورت بیماران سیستم عصبی همچون بیماران ام‌اس که دچار آسیب‌های طناب نخاعی شده اند باید یک ارزیابی کامل نزد پزشک متخصص انجام دهند.

شب ادراری در کودکان

شب ادراری در اثر اختلال کارکرد مثانه و بی اختیاری ادراری 2 مقوله مجزا است. بی‌اختیاری ادراری در روز اتفاق می‌افتد درحالی که شب ادراری آن طور که از نامش پیداست شب‌ها رخ می‌دهد، ولی هر دو نشانگر اختلال کارکرد مثانه هستند. در اثر برخورد نامناسب، استرس کودک بیشتر می‌شود و اسپاسم انقباض غیرارادی کف لگن بروز می‌کند و تخلیه کامل انجام نشده و ادرار سرریز می‌شود.