احتیاط در مصرف ماهی در دوران بارداری و شیردهی

 بارداری و شیردهی دوره‌های حساسی در زندگی یک زن هستند که نیازمند توجه ویژه به تغذیه و سلامت مادر و جنین است. یکی از مواد غذایی مهم که در این دوران مورد توجه قرار می‌گیرد، ماهی است. ماهی منبع غنی از پروتئین، ید و اسیدهای چرب امگا 3 است که برای رشد و تکامل جنین بسیار مفید هستند. با این حال، مصرف بعضی انواع ماهی در دوران بارداری و شیردهی می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد.

خطرات مصرف بعضی انواع ماهی در دوران بارداری

توصیه می‌شود که زنان باردار و شیرده در مصرف ماهی احتیاط کنند؛ بعضی از انواع ماهی‌ها حاوی مقادیر بالایی از «متیل جیوه» هستند که می‌تواند برای جنین خطرناک باشد. متیل جیوه قادر است از سد خونی مغز و جفت عبور کرده و رشد عصبی کودک را تضعیف کند. به عنوان نمونه، ماهی تن یکی از انواعی است که حاوی مقادیر بالای متیل جیوه است و باید از مصرف آن در دوران بارداری اجتناب کرد. مصرف ماهی‌های خام مانند سوشی و ماهی‌های دودی نیز در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. این نوع ماهی‌های نپخته حاوی باکتری‌ها و قارچ‌هایی هستند که خطر ابتلاء به بیماری «لیستریوز» را افزایش می‌دهند، لیستریوز می‌تواند منجر به زایمان زودرس، سقط جنین یا تولد نوزاد مرده شود؛ زنان باردار به دلیل ضعف سیستم ایمنی، بیشتر در معرض ابتلاء به این بیماری قرار دارند؛ علائم لیستریوز شامل تب، تهوع، استفراغ، درد عضلانی، ناراحتی معده، سردرد و سفتی گردن است. در صورت مشاهده این علائم، باید سریع با اورژانس تماس گرفته و تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گرفت.

فواید مصرف ماهی در دوران بارداری

با وجود خطرات ذکر شده، مصرف بعضی انواع ماهی در دوران بارداری و شیردهی می‌تواند فواید بسیاری داشته باشد. ماهی‌هایی مانند سالمون، شاه‌ماهی و ماکرل که حاوی مقادیر کمتری از جیوه هستند، منابع خوبی از مواد مغذی ضروری برای رشد جنین محسوب می‌شوند. پروتئین، ید و اسیدهای چرب امگا 3 موجود در این ماهی‌ها برای تکامل مغز و سیستم عصبی جنین بسیار مفید هستند. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ماهی توسط زنان باردار در ماه‌های اول و در تمام دوران بارداری می‌تواند به بهبود تکامل شناختی-عصبی جنین کمک کند. این فواید شامل افزایش ضریب هوشی، بهبود توانایی ارتباط اجتماعی در آینده، افزایش رشد کلامی و حرکتی و تقویت حافظه می‌باشد. برای دستیابی به این مزایا، توصیه می‌شود زنان باردار هفته‌ای 224 تا 336 گرم ماهی مصرف کنند، حتی مصرف 112 تا 168 گرم در هفته نیز می‌تواند تا 70 درصد این فواید را تأمین کند؛ لازم به ذکر است که مصرف مکمل‌های غذایی در دوران بارداری نمی‌تواند جایگزین مصرف ماهی شود و فواید مشابهی را ارائه دهد، بنابراین، مصرف متعادل ماهی‌های کم خطر در رژیم غذایی زنان باردار توصیه می‌شود.

تأثیر مصرف ماهی بر سلامت روان مادر به ویژه افسردگی پس از زایمان

یکی دیگر از فواید مهم مصرف ماهی در دوران بارداری و پس از آن، کاهش خطر ابتلاء به افسردگی است، افسردگی پس از زایمان یکی از مشکلات شایع در بین زنان است که می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت مادر و نوزاد داشته باشد. اسیدهای چرب امگا 3 موجود در ماهی به افزایش عملکرد مغز و بهبود وضعیت روحی کمک می‌کنند، بنابراین، مصرف منظم ماهی می‌تواند به کاهش خطر ابتلاء به افسردگی پس از زایمان کمک کند.

تأثیر مصرف ماهی بر سلامت قلب

علاوه بر فواید ذکر شده برای دوران بارداری، مصرف ماهی به طور کلی می‌تواند خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد این فایده مختص دوران بارداری نیست و برای تمام افراد صادق است، ماهی با کاهش سطح تری‌گلیسیرید خون و کاهش فشار خون، به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند، بنابراین گنجاندن ماهی در رژیم غذایی می‌تواند به عنوان یک استراتژی پیشگیرانه برای بیماری‌های قلبی-عروقی در نظر گرفته شود.
با توجه به فواید و خطرات ذکر شده، توصیه‌های زیر برای مصرف ماهی در دوران بارداری و شیردهی ارائه می‌شود:
1. از مصرف ماهی‌های حاوی مقادیر بالای جیوه مانند ماهی تن خودداری کنید.
2. ماهی‌های کم خطر مانند سالمون، شاه‌ماهی و ماکرل را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
3. مصرف ماهی را به یک تا دو بار در هفته محدود کنید.
4. از مصرف ماهی خام یا نیم‌پز مانند سوشی و ماهی دودی اجتناب کنید.
5. ماهی را به طور کامل بپزید تا خطر آلودگی باکتریایی کاهش پیدا کند.
6. در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک مانند تب، تهوع یا درد عضلانی، سریع با پزشک مشورت کنید.
7. از منابع معتبر ماهی خریداری کنید و به تاریخ انقضا و شرایط نگهداری آن توجه کنید.
8. قبل از تغییر رژیم غذایی خود، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.